مقاله مقاسیه نظام آموزشی ژاپن و ایران

مقدمه:

هدف از نگارش این مقاله مقایسه ی دو کشور آسیایی یعنی ایران و ژاپن می باشد. دو کشوری که در قرن گذشته مشتاق آگاهی از راز و رمز موفقیت غرب بوده اند. دو کشوری که اکنون یکی از آنها چنان توسعه یافته است که امروزه پژوهشگران زیادی به دنبال  کشف رموز موفقیت سریع آنها در توسعه ی اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی هستند.

بیشترین تأکید ما در این بررسی ریشه های پیشر فت ژاپن در مقایسه با ایران است ،این که چگونه کشور ژاپن درکمترین زمان توانست پله های ترقی را طی کند و در عصر حاضر تبدیل به یک کشور صنعتی شود و اینکه چرا ایران که روزی مهد تمدن بوده ،اکنون تبدیل یک کشور در حال توسعه شده که دارای چالش های زیادی در زمینه‌های مختلف فرهنگی ،اجتماعی ،اقتصادی و صنعت شده است.

مروری بر مهم ترین تغییرات فکری و فلسفی در آموزش و پرورش جدید

 اتفاق بسیار مهمی در جغرافیای فکر، فلسفه و مدیریت در آموزش و پرورش به وقوع پیوسته است که به جز شناختِ درست آن امکان تحوّل در نظام آموزشی ما وجود نخواهد داشت.       

اتفاق بسیار مهمی در جغرافیای فکر، فلسفه و مدیریت در آموزش و پرورش به وقوع پیوسته است که به جز شناختِ درست آن امکان تحوّل در نظام آموزشی ما وجود نخواهد داشت. در کشورهای در حال توسعه که هنوز نظام آموزشی، معطوف به قالب ها و روش های سنّتی و مدرسه محور است و از سویی شرایط غالب جهانی، پذیرش روش های نوین را ایجاب نموده، بازتعریف و فهم زمینه های فکریِ تحوّلِ نوین آموزشی و تلاش برای سازگاری بین شرایط بومی با شرایط مدرن را ضروری ساخته است، به گونه ای که بدون داشتن تصویری درست از این شرایط نمی توان رسیدن به نتایج مطلوب را انتظار داشت. نوشتار حاضر بخشی از یک پژوهش است که تقدیم خوانندگان محترم می شود.

مهم ترین تغییرات فکری و فلسفی در آموزش و پرورش جدید در عصر مدرن به فراخور تحوّلی که در مفهوم انسان ایجاد شد، جایگاه فرد در معادلات فردی و اجتماعی دستخوش تغییر گردید. طبیعی است که جلوه های نوین توسعه یافتگی کشورها به مثابه عینیت هایی (Objectivity) هستند که ریشه در ذهنیت های (Subjectivity) فکری و فلسفی خاص خود دارند. در این بین اتفاق اساسی و مهم این بوده است که نظام های آموزشی این جوامع بر مبنای این مؤلّفه ها قرار گرفت. در این جا تحوّلی که در هندسه فکری و در سپهر برنامه ریزی و اجرایی آموزش وپرورش به وجود آمد به این شرح است:

۱) محوریتِ یادگیری و یادگیرنده

سخن از مخاطب و انسان در شرایط جدید است. همان گونه که می دانیم هر شرایطی، تربیت، شخصیت و ذهنیت خاص خود را می طلبد. اشتباه است که بتوان پنداشت تا دیروز در یک کشور یک روش آموزشی مثلاً روش سنّتی تعلیم و تربیت حاکم بود و امروز بتوان شرایط و شیوه های مدرن آموزشی را همچون آموزش الکترونیکی، آموزش رسانه ای، آموزش از راه دور و رایانه ای را جایگزین روش های قدیمی نمود. نکته اساسی که همواره در «جوامعِ پذیرنده» وجود دارد، عدم توجه و غفلت از زمینه فکری یک پدیده مدرن است. «تحوّل در مفهوم انسان»، شالوده ی اساسی فهم شرایط جدید به خصوص در حوزه ی آموزش و پرورش است. انسان در شرایط مدرن به موجودی خوداندیش تبدیل شده به گونه ای که همه چیز را در ظرف عقل و اندیشه خود به محک تجربه و شناخت درمی آورد.

نگاهی اجمالی به ارزشیابی توصیفی در نظام جدید آموزش ابتدایی

آموزش و پرورش رسمی در ایران با قدمتی بیش از یک قرن در ادوار مختلف به دنبال تحول و دگرگونی بوده لکن به دلیل کم توجهی به مبانی ارزشی ویژگی های فرهنگی و نیازهای اجتماعی در این زمینه کمتر توفیق داشته است

 آموزش و پرورش رسمی در ایران با قدمتی بیش از یک قرن در ادوار مختلف به دنبال تحول و دگرگونی بوده لکن به دلیل کم توجهی به مبانی ارزشی ویژگی های فرهنگی و نیازهای اجتماعی در این زمینه کمتر توفیق داشته است . با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و جاری شدن ارزش های اسلامی در ارکان حکومت تغییرات گسترده ای در بنیادهای نظری اهداف محتوی روش ها و دیگر اجزای نظام آموزشی آغاز شد اما به دلیل حاکمیت دیدگاههای گذشته و عادت شدن روش ها آنگونه که بایسته نظام جمهوری اسلامی است این تغییرات نهادینه نشده و ضرورت آن همچنان به قوت خود باقی است .

مبانی نظری تحول بنیادین نظام آموزشی ایران

شما می توانید مبانی نظری تحول بنیادین نظام آموزشی کشورمان را از اینجا دانلود نمایید.

جزئیات ساختار جدید نظام آموزشی

وزارت آموزش‌وپرورش گام بلند دیگری برای اجرای قانون تغییر نظام آموزشی برداشت و با دورزدن دوباره مجلس از ابلاغ نحوه استقرار نظام جدید آموزشی (3-3-6) برای اجرا در مهرماه 91 توسط محمود احمدی‌نژاد رییس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی خبر داد.

به گزارش انتخاب به نقل از شرق، سندی که بر اساس آن در اولین سال از اجرای این یعنی سال تحصیلی 92-91، سال دوم ابتدایی و ششم ابتدایی، 93-92 سوم ابتدایی و اول متوسطه، 94-93 چهارم ابتدایی، دوم متوسطه، 95-94 پنجم ابتدایی و سوم متوسطه، 96-95 چهارم متوسطه، 97-96 پنجم متوسطه و 97-98 ششم متوسطه مستقر می‌شود. اصرار مسوولان وزارت آموزش در اجرای نظام 3-3-6 به شکلی طی ماه‌های اخیر با واکنش اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس مواجه شده است که مجلسی‌ها پس از فرستادن کلیات اجرای این طرح از سوی آموزش‌وپرورش به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به جای مجلس شورای اسلامی، اجرای این طرح را غیرقانونی عنوان کرده و اجرای آن را منوط به تصویب جزییات این طرح در مجلس دانسته بودند.

 

 

اما مسوولان آموزش‌وپرورش این‌بار برای اجرای این طرح سندی ابلاغ‌شده از سوی محمود احمدی‌نژاد رییس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و شورای‌عالی آموزش‌وپرورش دارند. همچنین علایق و اصرار‌های حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر کنونی آموزش‌وپرورش برای تغییرات در آموزش‌وپرورش در شرایطی با بن‌بست مجلس در طرح‌هایی همچون 3-3-6 و تعطیلی مدارس در روز‌های پنجشنبه مواجه شد که او به واسطه حضور چندین ساله‌اش در مجلس تاکنون توانسته است، از میانبر‌های قانونی، طرح‌ها و علایق‌اش را در آموزش‌وپرورش به کرسی بنشاند و کمتر توجهی نیز به اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نگرانی‌های کارشناسان داشته باشد. اجرای نظام 3-3-6 در شرایط کنونی و از سال تحصیلی آینده به شکلی است که وزارت آموزش‌وپرورش تاکنون هیچ برنامه‌ای برای تالیف کتب درسی مقاطع جدید، تربیت نیرو‌های انسانی متخصص مقاطع جدید و فضاهای آموزشی مجزا ندارد.

بر این اساس در ماده واحد این مصوبه که از سوی وزارت آموزش‌وپرورش اعلام شده، آمده است که «در اجرای مفاد سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و بیانیه ماموریت آن مبنی بر استقرار 12 پایه تحصیلی (چهار دوره سه‌ساله) در ساختار نظام آموزش‌وپرورش، شورای‌عالی آموزش‌وپرورش موارد زیر را مصوب می‌نماید: ساختار نظام آموزشی که دارای 12 پایه تحصیلی است، به دو دوره شش‌ساله ابتدایی و متوسطه تقسیم می‌شود، استقرار ساختار جدید نظام آموزشی از سال تحصیلی 92-91 آغاز و هر سال دو پایه تحصیلی جدید براساس الگوی مشخص‌شده تغییر می‌کند.»

 

 

همچنین تاکید شده است که برنامه درسی پایه اول ابتدایی در سال تحصیلی 91-90 به منزله گام اول در استقرار جدید آموزشی تلقی می‌شود و به منظور اجرای مطلوب ساختار جدید، وزارت آموزش‌وپرورش موظف است که با تامین و بسیج منابع و امکانات و استفاده از نیروهای توانمند و واجد شرایط زمینه دستیابی دانش‌آموزان را به تمامی ساحت‌های تعلیم و تربیت فراهم آورد و تمامی برنامه‌های خود را برای تحقق مفاد سند تحول بنیادین به‌ویژه در زیر نظام‌های اصلی شامل برنامه درسی، تربیت معلم و تامین منابع انسانی، راهبری و مدیریت، تامین و تخصیص منابع مالی، تامین فضا، تجهیزات و فناوری- پژوهش و ارزشیابی را حداکثر ظرف یک سال تهیه و به تصویب شورای‌عالی آموزش‌وپرورش برساند.

 

ایجاد تغییرات در نظام آموزشی کشور به شکلی مورد تایید بسیاری از کارشناسان این حوزه قرار گرفته است که در حال حاضر در دنیا تنها شش کشور ایران، پالائو، بنگلادش، هندوستان، نپال، پاکستان و اریتره دارای نظام آموزشی پنج سال ابتدایی، سه سال راهنمایی و چهار سال متوسطه هستند. اما نکته مهم در این رابطه این است که عمده دلیل مخالفت با نظام 3-3-6 از سوی برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان رویکرد عجولانه و بدون پشتوانه‌های کارشناسی آموزش‌وپرورش در اجرای این طرح است. چرا که در مقطع کنونی که هنوز این تغییرات اجرایی نشده است، اصرار مسوولان وزارت آموزش‌وپرورش برای اجرای زودهنگام طرح تغییر نظام آموزشی کشور، هزینه‌های زیادی را به مدارس کشور تحمیل کرده است.

به طوری‌که به تازگی بسیاری از معلمان مقطع راهنمایی به دلیل تغییرات عجولانه در آموزش‌وپرورش برای ورود به مقطع دبستان تبدیل وضعیت شده‌اند و براساس دستور جدید این وزارتخانه معلمان رسمی و قراردادی مقطع راهنمایی مجبور هستند که با شرکت در دوره‌های ضمن خدمت فشرده که از سوی آموزش‌وپرورش استان تهران برگزار می‌شود، خود را برای حضور در مقطع ابتدایی آماده کنند.
مقطعی که به گواه بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و نیازمند معلمان متخصص و آموزش دیده‌ای که بتوانند علاوه بر داشتن تخصص تدریس، با چگونگی ارتباط و برخورد با کودکان و نوآموزان آشنا باشند.

 

همچنین مدارس ابتدایی کشور که همگی براساس نظام آموزش‌وپرورش پنج‌کلاسه هستند و از این پس باید ضمن اضافه کردن یک مقطع تحصیلی دیگر به مدارس خود فضای آموزشی دیگری را در مدارس مهیا کنند. افزایش طول مدت دوره ابتدایی به شش سال در حالی به افزایش فضای آموزشی مدارس نیاز دارد که تاکنون هیچ برنامه‌ای برای ساماندهی این فضای آموزشی از مسوولان صورت نگرفته است و فضای کلاس‌های پنج ساله روستایی و شهری را دچار مشکلات عدیده‌ای می‌کند. مساله‌ای که باعث افزایش و شلوغی کلاس‌های درسی در دوره ابتدایی و کاهش تعداد دانش‌آموزان در دوره راهنمایی می‌شود و در مجموع ایجاد بی‌نظمی زیادی در مقاطع تحصیلی می‌شود.
برای مشاهدۀ منبع این مطلب اینجا کلیک نمایید.