«ن وَالقَلَمِ»
«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه مینویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهان«ن وَالقَلَمِ»
«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه مینویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهان
آموزش استثنائی سوئد
تاریخچه
تاریخچه آموزش کودکان استثنایی درکشورسوئد به قرن19میلادی باز میگردد. امروزه برخی از کودکان مواجه با نواقص فیزیکی درمدارس پایه عادی آموزش می‌بینندو این درحالی است که کودکان مواجه با مشکلات یادگیری تحت آموزش‌های خاص دانش‌آموزان استثنائی قرار می‌گیرند.
سطوح وگروه‌های سنی
مدارس پایه ویژه دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری به آموزش کودکان رده‌های سنی 16-7 سال مبادرت می‌نمایند. گفتنی است که آموزش درمراکز آموزش پایه استثنایی مدت زمان10 سال به طول انجامیده و گذراندن سال 10 برای دانش‌آموزان استثنایی اختیاری است. لازم به ذکر است که مدارس پایه استثنایی تنها موظف به ثبت نام از دانش‌آموزان برخوردار از حداکثر رده سنی 20 سال می‌باشند.
ساختار آموزش کودکان استثنائی
طبق تمهیدات مندرج در «قوانین آموزشی» و آئین‌نامه‌های مقطع تکمیلی آموزش متوسطه مسئولیت فراهم نمودن امکانات آموزش ویژه دانش‌آموزانی که نیازمند کمک و حمایت می‌باشند بر عهده مدارس کشور میباشد. حمایتهای مذکور از دانش‌آموزان مواجه با نواقص جسمانی و بینایی به عمل آمده و از طریق ارائه آموزش‌های خاص توسط معلمان آموزش‌یافته و برگزاری آموزش‌های مداوم به آنان ارائه میگردد. دولت معین نمی‌کندکه این حمایتها به چه شکلی باید باشند، بلکه تنها فراهم‌آوری این حمایتها را لازم می‌داند. مدیران مدارس نیزمسئولیت اطمینان یافتن از سازماندهی صحیح آموزش و رفاه در جهت برخورداری دانش‌آموزان از حمایتهای مورد نیاز را عهده‌دار میباشد.
این درحالی است که مسؤولیت ترسیم خطوط کلی آموزش کودکان استثنائی و اجرای سیاستهای حمایتی در قبال آن بر عهده شهرداری‌های مناطق مختلف کشورمی‌باشد.مراکز آموزش پیش دبستانی از مسوولیت خاصی در قبال کودکان استثنائی برخوردارمی‌باشند.طبق قوانین آموزشی کشور،کودکان استثنایی از حق حضور در مدارس پیش دبستانی و مشارکت و مشاوره با کودکان عادی برخوردار می‌باشند. از جمله مهمترین وظایف شهرداری‌ها در قبال کودکان استثنائی می‌توان به حمایت‌هایی چون فراهم آوردن امکان مشاوره کودکان استثنایی با روانشناسان،تشکیل کلاسهای گفتار درمانی، تشکیل کلاسهای آموزشی خاص، نظارت آموزشی و تشکیل دوره‌های آموزشی ضمن خدمت اشاره نمود.
شهرداری‌ها همچنین مسوولیت تضمین برخورداری کودکان استثنایی از امکانات مشابه مراکز عادی آموزش پیش دبستانی و مراکز تفریحی را بر عهده دارند. مطابق قانون حمایت از افراد معلول (LLS) ،کودکان مواجه با معلولیت از حق برخورداری از دستیاران خصوصی برخوردار می‌باشند.کانونهای مراقبتی کودکان متشکل از پرستاران کودکی است که از کودکان رده‌های سنی 12-1 سال مراقبت می‌نمایند. از آن‌جائی‌که کانونهای مراقبتی کودکان تحت مقررات مهدهای کودک مورد نظارت و ارزیابی واقع نمی‌گردند، درنتیجه برنامه مهدهای کودک درخصوص آن‌ها صادق نمی‌باشد.اما با این حال قادر به فراهم آوری زمینه‌های لازم برای فعالیت کودکان می‌باشند.خطوط کلی فعالیتی کانونهای مذکور توسط آژانس ملی آموزش اعلام میگردد.در اکثر شهرداری‌ها، مراکز مراقبتی کودکان از هماهنگی نزدیکی با فعالیت‌های مراکز پیش دبستانی برخوردار می‌باشند. طی دهه های اخیر، مراکز پیش دبستانی آزاد برای آندسته ازکودکانی که در سایر اشکال فعالیت‌های پیش دبستانی مشارکت نمی‌نمایند، ایجاد گردید. درکانونهای مذکورمشارکت در فعالیت‌های آموزشی فردی و گروهی ، اغلب تحت نظر یک مربی پیش دبستانی به کودکان ارائه میگردد. اهداف مراکز پیش دبستانی آزاد با مراکز دولتی متفاوت بوده و به عنوان زمینه‌ای در جهت‌دهی به شخصیت اجتماعی کودکان نگریسته میشود.طی دهه‌های80 و90 تعداد کودکان مهاجر در مراکز آموزش پیش دبستانی بسرعت افزایش یافته و سهم عمده‌أی از شهرداری‌ها نیز به ارائه خدمات آموزشی زبان مادری به کودکان غیر بومی مبادرت می‌نمودند. در حال حاضر نیز هدف اصلی مراکز پیش دبستانی تقویت دوزبانگی و شخصیت فرهنگی دوگانه کودکان غیر بومی ساکن کشور سوئد میباشد. گفتنی است که مدارس پیش دبستانی دانمارکی و اسلونیایی نیز درکشور سوئد فعالیت دارند.
آموزش ویژه دانش‌آموزان مواجه با مشکلات یادگیری
آموزش کودکان مواجه با مشکلات یادگیری طی سال1860 بصورت فعالیتی ضد انسانی آغاز گردید.گفتنی است که مدارس مذکور با دخالت هیئت‌های ایالتی اداره می‌گردید. در آغاز، مدارس مذکور به صورت شبانه روزی اداره شده و امکاناتی جهت ایاب و ذهاب کودکان از خانه به مدرسه و بالعکس وجود نداشت. مدارس شبانه روی تا اواسط قرن بیست درکشور سوئد فعالیت داشتند. در سال1950 مجلس ملی تصمیم به اجرای برنامه راهنما تحت دورة آموزشی جامع 9 ساله مدارس (مقطع تکمیلی متوسطه امروزی )گرفت. طی سال 1967 قا نون فراهم آوری مقدمات آموزش عقب ماندگان ذهنی به تصویب رسیده وتحصیل برای کودکان مواجه با عقب ماندگی ذهنی شدید اجباری گردید اجباری بودن آموزش، در خصوص افراد رده های سنی23- 21 سال مصداق نمی‌یافت. دراواسط دهه 80 مقطع آموزشی پایه به10 سال تغییر یافته تا از این طریق دانش‌آموزان تحت تعلیم دورة چهار ساله آموزش مهارت حرفه‌ای که امروزه از آن تحت عنوان (مقطع تکمیلی متوسطه استثنائی) یاد میگردد، قرارگیرند.
مطابق قانون مصوب1967تعداد دانش‌آموزان استثنائی قادر به ادامه تحصیل به میزان دوبرابر افزایش یافته و میزان هم‌کاری مدارس مذکور با مدارس عادی جهت رفع این معضل و کمبود ابزار آموزشی گسترش یافت. درحال حاضر عمده کلاسهای آموزشی مدارس مذکور در اماکن عمومی تشکیل میگردد که به مدارس پایه و تکمیلی متوسطه تحت نظارت شهرداری‌ها تعلق دارد. در اول جولای 1985 مسئولیت رسیدگی و نظارت برمدارس مذکور از سطح ملی به وزارت رفاه اجتماعی و وزارت آموزش و علوم تفویض گردید. از اول جولای1986 با اصلاح قوانین آموزشی تدارکات لازمه برای مدارس مذکور پیش بینی گردید. مسئولیت آموزش افراد جوان و بزرگ‌سالان مواجه با ناتوانائی‌های یادگیری دراول جولای1996 از هیات‌های ایالتی به شهرداری‌ها تفویض گردید.درحال حاضر،مدارس مذکور با مدارس پایه عادی ادغام شده و از ساختمان‌های اداری مشترک بهره برداری می‌نمایند.
آموزش ویژه دانش‌آموزان مواجه با نقص کاربردی
درحال حاضرمدارس ویژه کودکان و نوجوانان مواجه با نقایص شنوائی و افرادی که از حضور درمدراس عادی محروم می‌باشند فعالیت دارند. درکشور سوئد مراکز خاصی برای دانش‌آموزان مواجه با نقص بینایی، دانش‌آموزان ناشنوا یا مواجه با نقص شنوائی و ناتوانائی‌های یادگیری، دانش‌آموزانی که از بدو تولد ناشنوا و نابینا بوده و دانش‌آموزانی که از نقائص گفتاری رنج می‌برند، دایر میباشد.در سال1889 قانونی به تصویب رسید که براساس آن هیئت‌های استانی مسئولیت آموزش کودکان ناشنوا (کرولال) را عهده دار گردیدند. دوره های آموزشی در موسسه توم توبدا (Tom tebody) واقع درسولنا( Solna) برگزارشده و دانش‌آموزان استثنایی به همراه دانش‌آموزان عادی هم سن خود درمدارس ابتدائی و با کتب آموزشی یکسان تحت تعلیم قرار گرفتند. آموزش ناشنوایان و افراد مواجه با نقائص شنوائی طی سال 1938 تغییر نموده و آموزش‌های مذکوردر4 منطقه از کشور و درمدارس ویژه‌ای ارائه گردید. مدارس مذکور در استکهلم، سوئد و هارنوساند تاسیس شده و دانش‌آموزان کرولال به گذراندن آموزش پایه در آن مبادرت می‌نمودند. طی سال 1998 دولت سوئد به اعطای کمک هزینه تحصیلی به والدین کودکان ناشنوا که به آموزش زبان اشاره مبادرت می‌نمایند مبادرت نمود. درحال حاضر تعداد 5 مدرسه ویژه کودکان ناشنوا یا مواجه با نقص شنوائی و یک مدرسه ملی ویژه دانش‌آموزان ناشنوا یا مواجه با نقص شنوائی و نقص شناختی و دانش‌آموزان کور مادرزاد در کشور سوئد فعالیت دارند. این مدارس در سطح ایالتی برای دانش‌آموزان مواجه با نقص شنوائی طراحی گردیده اند. طی سال1950 آموزش افراد نابینا یا مواجه با نقص بینائی، تا حد زیادی با سیستم مدارس عادی هم‌سان گردید.
مدارس پایه ویژه دانش‌آموزان استثنائی (سارس کولان )
مدارس مذکور مختص کودکان و نوجوانان مواجه با اختلالات یادگیری میباشد.آموزش درمدارس مذکور تا حد ممکن با آموزش درمدارس پایه و تکمیلی متوسطه عادی یکسان بوده و دانش‌آموزان از آموزشی متناسب با محیط آموزشی برخوردار می‌گردند. طبیعتاً، درهر حال، تفاوت در محتوی، خصوصیات و سطوح آموزشی غیرقابل اجتناب است. این در حالی‌است که در اکثرموارد، این نوع آموزش از نظر اداری و ساختاری با مدارس پایه عادی مشترک بوده و اغلب از مدیریت آموزشی یکسان برخوردار میباشد.گفتنی است که دانش‌آموزان ممکن است به عنوان عضوی از مدارس پایه بوده و درعین حال به گذراندن سیلابس‌های آموزشی دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری نیز مبادرت نمایند. آموزش ویژه دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری به دودسته مدارس پایه و تربیتی تقسیم میگردد. مدارس نخست ویژه آندسته از دانش‌آموزانی است که از قدرت خواندن و نوشتن برخوردار بوده و با بهره گیری از مهارت‌های مذکور به کسب علم مبادرت می‌نمایند. مدارس تربیتی نیز ویژه آن دسته از دانش‌آموزانی است که از توانایی یادگیری دروس پایه مدارس عادی برخوردار نبوده و در مدارس استثنایی تحصیل می‌نمایند. آن دسته از دانش‌آموزانی که در مدارس پایه ویژه افراد مواجه با اختلالات یادگیری ثبت نام می‌نمایند به گذراندن دورة آموزشی اجباری9 ساله با گذراندن آموزش اختیاری طی سال دهم مبادرت می‌نمایند. پس از گذراندن دوره آموزشی9 ساله در مدارس پایه، داش آموزان مواجه با اختلالات یادگیری از مجوز حضور در دورة چهار ساله آموزش تکمیلی متوسطه برخوردار می‌گردند. هدف عمده مدارس پایه استثنایی فراهم آوردن زمینه تحصیلی کودکان و نوجوانان مواجه با اختلالات یادگیری با توجه به شرایط فردی آنهاست. باتوجه به متدهای آموزشی مدارس مذکور فرصت‌های مناسبی جهت نیل به این هدف به وجود آمده که از آن جمله می‌توان به تنظیم دوره‌های آموزشی متناسب با توانائیهای فردی دانش‌آموزان، تعیین محتوای سیلابسیهای آموزشی و اتخاذ روش‌های تدریس مناسب اشاره نمود. ازجمله مهمترین وظایف مدارس مذکور فراهم نمودن زمینه مناسب جهت پرداختن به زندگی فعال اجتماعی و آمادگی دانش‌آموزان در دوره بزرگسالی است. مجلس ملی سوئد (ریدستاک) به طراحی برنامه های درسی مشترک ویژه مدارس پایه و مدارس متوسطه تکمیلی استثنایی مبادرت می‌نماید. در برنامه های درسی جدید تعیین و تبین اهداف کلی واصول عمومی نظام آموزش استثنایی لحاظ گردیده است.برنامه‌های درسی، جداول زمانبندی و سیلابس‌های آموزشی به طورکامل توسط مجلس ملی ارائه میگردد. در برنامه‌ها و جداول زمانبندی مذکور،حداقل ساعت درسی مدارس مختلف مشخص گردیده است. معلمین، دانش‌آموزان و والدین سوئدی از آزادی عمل بسیارزیادی جهت انتخاب روش‌ها و دروس آموزشی مناسب برخوردار می‌باشند. برنامه‌های آموزشی مقطع تکمیلی متوسطه ویژه دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری بر 8 برنامه ملی اعم از علوم هنری، مکانیک خودرو، تجارت، مدیریت، صنایع دستی، هتل‌داری، صنایع، رسانه‌های گروهی علوم زیست محیطی مشتمل میگردد. این درحالی است که برخی از موضوعات هسته‌ای درکلیه برنامه‌های آموزشی مشترک می‌باشندکه از آن جمله می‌توان به زبان سوئدی / سوئدی به عنوان زبان خارجی، زبان انگلیسی، ریاضیات، علوم اجتماعی، علوم دینی، علوم طبیعی، ورزش و علوم هنری اشاره نمود. آن دسته از دانش‌آموزانی که از علایق خاصی غیراز برنامه‌های ملی برخوردار باشند، برنامه‌های خاص آموزش آنان توسط انجمن ملی آموزش طراحی میگردد. گفتنی است که این برنامه مشتمل بر دروس اصلی برنامه ملی به علاوه آموزش‌های حرفه‌ای وترکیبی از دروس و برنامه‌های محلی میباشد. ارائه برنامه‌های فردی در جهت هدایت دانش‌آموزان به برنامه ملی به تحت پوشش قرار دادن نیازهای آموزشی و شغلی آنان منتهی میگردد. از جمله موارد درسی آن دسته از دانش‌آموزانی که به آموزش حرفه‌ای مبادرت می‌نمایند می‌توان به زبان سوئدی، ریاضیات، علوم اجتماعی، ورزش، علوم هنری و آموزش حرفه‌ای اشاره نمود. از جمله مواد درسی آن دسته از دانش‌آموزانی که به آموزش شغلی مبادرت می‌نمایند نیز می‌توان به دروس ارتباطی و تعاملی، درک واقعیت و مهارت‌های دنیای اطراف، هنرهای عملی، ورزش و فعالیت‌های روزانه اشاره نمود.
مدارس استثنائی
آن دسته از کودکان و نوجوانانی که به واسطه مواجهه با اختلالات یادگیری از ثبت نام درمدارس پایه عادی محروم می‌گردند، به مدارس استثنائی ویژه افراد مواجه با اختلالات یادگیری معرفی می‌گردند. این مطالب شامل افراد مواجه با نقائص حرکتی دائمی نیز میگردد.
اداره کنندگان مدارس پایه استثنائی به اتخاذ تصمیماتی درخصوص پذیرش یا عدم پذیرش کودکان جهت تحصیل درمدارس استثنایی مبادرت می‌نمایند. اکثریت دانش‌آموزان مواجه با نوعی اختلالات کاربردی به گراند اسکولایا (مدارس پایه استثنایی) رفته و از حمایتهای لازمه برخوردار می‌گردند. مدارس ویژه تاجای ممکن به ارائه برنامه‌های آموزشی معادل مدارس پایه عادی ( سارس اسکولا) مبادرت می‌نمایند. درکشور سوئد تعداد 6 مدرسه استثنایی ویژه ناشنوایان یا دانش‌آموزان مواجه با نقص شنوائی فعالیت دارد که از این تعداد 5 مدرسه منطقه‌ای و1 مدرسه ملی است که به پذیرش دانش‌آموزان از سراسر کشور مبادرت می‌نماید. مدارس منطقه‌ای در هارنوسند ( مدرسه کریستین)، استکهلم ( مدرسه مانیلا)، اوربرو (مدرسه برژیت) و نورس یورک ( مدرسه ونر) و لاند ( مدرسه اوستروانگس ) واقع گردیده‌اند. مدرسه ملی نیز درمنطقه گنستا (مدرسه آسباکا) و برای دانش‌آموزان ناشنوا یا مواجه با نقص شنوائی و اختلالات یادگیری بر پا گردیده است. آن دسته از دانش‌آموزانی که درمدارس استثنائی آموزش می‌‌بینید ملزم به گذراندن دوره آموزشی10 ساله آموزش مدارس پایه می‌یاشند. دولت سوئد ملزم به تأمین کلیه هزینه‌های دانش‌آموزان مدراس استثنائی شامل مخارج اقامت شبانه روزی، امکانات آموزشی، هزینه سفرهای آموزشی و ایاب و ذهاب میباشد. شهرداری‌های محلی نیز ملزم به پرداخت مالیات‌های معینی به دولت در جهت ثبت نام دانش‌آموزان می‌باشند. طبق آمار بدست آمده طی دسامبر2000 شهریه آموزشی سالیانه هر دانش‌آموز بر75000 SEK بالغ میگردد که توسط شهرداری‌های محلی به دولت پرداخت میشود. این درحالیست که طبق آخرین آمار بدست آمده طی ژانویه 2002شهریه مذکور بر182000SEK بالغ گردیده است. مدارس استثنائی توسط آژانس ملی مدارس استثنائی اداره می‌گردند.گفتنی است که آژانس دیگری با عنوان I.P.M در جهت رسیدگی به امور ناشنوایان و افراد مواجه با نقص شنوایی فعالیت دارد. از جمله مهمترین مراکز مددیاری کشور سوئد می‌توان به مرکز مددیاری ناشنوایان مواجه با نقص شنوائی و مرکز مددیاری واقع در Gnesta ویژه ناشنوایان مواجه با نقص شنوایی و اختلالات یادگیری، مرکز مددیاری گفتار و زبان سیگ توناSigtuna ویژه دانش‌آموزان مواجه با لکنت زبان، مرکز مددیاری بینایی اوربرOrebro ویژه دانش‌آموزان نابینای مواجه با ناتوانائی‌های دیگر و مرکز مددیاری بینایی استکهلم ویژه دانش‌آموزان مواجه با نقص بینائی اشاره نمود. از اول جولای 2001، آژانس جدیدی با عنوان انیستیتو آموزش استثنایی سوئد در جهت تأمین بودجه لازم آموزش استثنایی آغاز به فعالیت نمود. گفتنی است که مراکز مددیاری فوق تحت نظارت آژانس مذکور به مشارکت بایکدیگر مبادرت می‌نمایند. تعداد دانش‌آموزان مدارس استثنائی سوئد بر800 نفربالغ میگردد. اکثریت قریب به اتفاق دانش‌آموزان ( حدود 5/4 درصد ) ناشنوا بوده و یا از نقص شنوائی رنج می‌بردند. تعداد معلمین (کادر تمام وقت ) نیز بر340 نفر بالغ میگردد. گفتنی است که 85% درصد معلمین مدارس استثنایی از گواهینامه آموزشی و6 نفر از هر ده نفرمعلم از گواهینامه ویژه آموزش استثنائی برخوردار می‌باشند.
مقطع تکمیلی متوسطه استثنائی
اهداف مدارس عادی تکمیلی متوسطه درخصوص مدارس متوسطه استثنائی نیز صادق میباشد.
با این تفاوت که در عوض ارائه دروس عادی زبان سوئدی و انگلیسی، به افراد ناشنوا یا مواجه با نقص شنوائی متدهای خاصی اعمال میگردد. مدارس مذکور وظیفه تضمین دو زبانگی دانش‌آموزان پس از اتمام تحصیلات را عهده‌دار میباشد. به عبارت دیگر به تقویت توانائی درک زبان اشاره سوئدی و خواندن آن وتوانائی بیان افکار و عقاید به زبان اشاره و زبان نوشتای انگلیسی در دانش‌آموزان منتهی میگردد.
متدهای آموزشی
متدهای آموزشی مدارس پایه استثنائی به طور جداگانه‌ای تعیین و طراحی میگردد. ابعاد کلاس‌ها بسیارکوچکتر بوده اما تعداد معلمین و دستیاران از مدارس پایه عادی یا مدارس تکمیلی متوسطه بیشتر است. در برنامه‌های آموزشی هر سیلابس درسی اهداف آموزشی دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری مشخص گردیده و این درحالی است که از شیوه تدریس سخنی به میان نیامده است. از این روی مدیران مدارس، معلمین، دانش‌آموزان و والدین از آزادی عمل بسیار زیادی جهت طراحی دروس و انتخاب متدها ومواد درسی برخوردار می‌باشند اغلب آموزش‌ها به صورت فردی به دانش‌آموزان ارائه میگردد.
برنامه‌های آموزشی، جداول زمانی و سیلابس‌های آموزشی انواع مختلف مدارس و اهداف برنامه‌های آموزشی ویژه دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری به طور کامل طراحی گردیده است. دولت سوئد به تعیین برنامه زمانبندی شده‌ای برای مدارس پایه و تکمیلی متوسطه استثنایی مبادرت نموده است.آژانس ملی آموزش مسئولیت طراحی سیلابس‌های آموزش استثنایی اعم از زبان خارجی دوم وسوم، زبان انگلیسی، رقص، نمایشنامه، زبان سوئدی و زبان اشاره ویژه دانش‌آموزان ناشنوا را عهده دار میباشد. سایر دروس و سیلابس‌های آموزشی مدارس پایه توسط دولت تعیین میگردد. آژانس ملی آموزش همچنین به طراحی سیلابس آموزش ویژه مدارس پایه استثنائی مبادرت می‌نماید.
آمارتحصیلی
طی آخرین آمار بدست آمده در سال2001-2000 تعداد دانش‌آموزان استثنایی مقاطع آموزش پایه و تکمیلی متوسطه بر600 /18 نفر بالغ میگردد. گفتنی است که تعداد13500 نفر در مدارس پایه استثنائی و تعداد5100 نفرنیز درمراکز تکمیلی متوسطه استثنائی به تحصیل مبادرت می‌نمایند.تعداد معلمین ( کادر تمام وقت ) نیز بر200/4 نفردرمدارس پایه و 700/1 نفردرمراکزتکمیلی متوسطه استثنائی بالغ میگردد. گفتنی است که بالغ بر87% معلمین مدارس پایه استثنائی و 82%معلمین مراکز تکمیلی متوسطه از گواهینامه آموزشی برخوردارمی باشند. به عبارت دیگر تعداد معلمین (کادر تمام وقت) بر4/25 نفر به ازای هر100دانش‌آموزدر مدارس پایه و 9/24 به ازای هر 100دانش‌آموز در مراکز تکمیلی متوسطه بالغ میگردد. لازم به ذکر است که بالغ بر13% دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری (1600نفر ) نیز در مدارس پایه و مراکز تکمیلی متوسطه عادی آموزشی می‌بیند.
نهادهای برنامه ریز مدارس استثنائی
آژانس ملی آموزش به طراحی سیلابس آموزشی ویژه مدارس استثنائی که از هیچ همانندی درسیستم آموزشی کشور برخوردار نمی‌باشد، مبادرت نموده است. زبان اشاره دراین مدارس از سیلابسی خاصی برخوردار میباشد. هر ساله دولت سوئد به مشخص نمودن جداول زمانبندی مدارس استثنائی مبادرت می‌نماید.جداول زمانبندی که سال‌های تحصیلی10-1 را شامل میگردد از نظر شکلی نظیرجداول زمانبندی مدارس پایه میباشد.تعیین تعداد ساعات مشخص درسی، امکان انتخاب‌های فردی دانش‌آموزان و انتخاب مدارس تکمیلی برعهده آژانس ملی آموزش سوئد میباشد.
ارزیابی تحصیلی
دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری به دریافت مدارک علمی مشخص متناسب با نوع برنامه‌های آموزشی نائل می‌آیند. دانش‌آموزان همچنین در صورت درخواست والدین، مورد ارزیابی تحصیلی قرلر می‌گیرند. به دانش‌آموزان مدارس پایه استثنائی نیز در صورت درخواست والدین نمراتی تعلق می‌گیرد. از سیستم ارزیابی تحصیلی دو نمره‌ای با عناوین قبولی عادی (G) و قبولی متوسط(VG) جهت ارزیابی دانش‌آموزان مقاطع پایه و تکمیلی متوسطه استثنائی استفاده میشود. گفتنی است که آن دسته از دانش‌آموزانی که به اخذ نمره قبولی عادی (G) نائل نیایند تنها مدرکی دال برحضور آنان در دوره و رشته آموزشی مربوطه اعطا میگردد. دانش‌آموزان مدارس استثنائی از سیستم ارزیابی تحصیلی مشابهی همچون مدارس پایه عادی برخوردار بوده و از سیستم 3 نمره‌ای با عناوین قبولی عادی (G)، قبولی متوسط (V G)و قبولی ممتاز (MVC) بهره می‌برند.
ا رتقاء تحصیلی
قوانین مدارس پایه درخصوص مدارس استثنائی نیز مصداق مییابد.مسوولیت اتخاذ تصمیم درخصوص ارتقای تحصیلی دانش‌آموزان مدارس پایه به کلاسهای بالاتر بر عهده هیئت امنای مدارس میباشد. مدیران مدارس نیز از مسئولیت سازماندهی دروس و فعالیت‌های حرفه‌ای به دانش آموزان و ارائه خدمات مشاوره و راهنمایی جهت انتخاب از میان گزینه‌های مختلف ارائه شده توسط مدارس برخوردار می‌باشند.
اعطاء مدارک آموزشی
آن دسته از دانش‌آموزانی که به تحصیل درمدارس پایه استثنائی مبادرت می‌نمایند، در پایان به دریسافت گواهینامه آموزشی نائل می‌آیند. علاوه براین، نمرات ارزشیابی تحصیلی نیز به آنان ارائه میگردد. گفتنی است که دانش‌آموزان مدارس استثنائی نیز از سیستم نمره دهی مشترک با مدارس عادی برخوردار میباشد.
چارچوب‌های قانونی
قوانین آموزشی مصوب 1985 برکل سیستم آموزشی کشور مشتمل برمدارس پایه، مدارس تکمیلی متوسطه، آموزش پایه و تکمیلی متوسطه استثنایی آموزش بزرگ‌سالان تحت نظارت شهرداری و آموزش بزرگ‌سالان مواجه با نقائص یادگیری مصداق مییابد.قوانین آموزشی به واسطه بخشنامه های صادره دولت به مدارس سراسر کشور به مورد احرا گذارده میشود. بخشنامه‌های مذکور بخشنامه‌های مدارس ویژه و بخشنامه مدارس متوسطه تکمیلی دانش‌آموزان مواجه با ناتوانائی‌هائی یادگیری را شامل میگردد. از اول ژانویه 1998 قوانین جدیدی درخصوص مقاطع آموزش پیش دبستانی و آمادگی در قوانین آموزشی کشور لحاظ گردیده است. طی سال 1995 کلیه مدارس پایه کشور به اجرای برنامه‌های آموزشی یکسان که توسط دولت تنظیم میگردد، مبادرت می‌نمایند. طی سال 1999 دولت سوئد تصمیم به بازنگری قوانین آموزشی کشور توسط کمیته پارلمانی گرفت. دولت نیز به تشکیل کمیته پارلمانی جهت بازنگری آموزش کودکان، نوجوانان و بزرگ‌سالان مواجه با ناتوانائی‌های جسمانی و ذهنی مبادرت نمود.
نهادهای مرکزی آموزش استثنایی
مسئولیت اتخاذ تصمیم مبنی بر پذیرش یا عدم پذیرش کودکان درمدارس پایه استثنائی بر عهده هیئت امناء مدارس پایه استثنائی سوئد میباشد. شکایات وارده بر تصمیمات هیئت مذکور تنها از سوی والدین و یا قیم کودکان به انجمن شکایات آموزشی تسلیم میگردد.
هیئت مدیره دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها ی ایالتی کشور سوئد پاسخ‌گوی نیازهای خاص آندسته از دانشجویانی است که به واسطه اختلالات جسمانی یا سایر مشکلات از روند طبیعی تحصیلات خود بازمانده‌اند. بنابر مصوبات آموزش عالی، هیئت‌های مدیره مراکز آموزش عالی ملزم به تخصیص حداقل 15درصد از بودجه آموزشی به دانش جویان مواجه با اختلالات جسمانی می‌باشند. لازم به ذکر است چنانچه بودجه 15درصدی اختصاص یافته به این امر کافی نباشد، دانشگاه ملی استکهلم عهده دار مسئولیت تامین بودجه مازاد میگردد. طی سال 2001 بالغ بر2200 دانشجوی سوئدی با اختلالات کارکردی مواجه بودند که از این تعداد ،1500دانشجو از کمکهای مالی آموزشی برخوردار گردیدند.
از پائیز سال 1999 آزمون استعداد تحصیلی دانشجویان استثنایی جهت ورود به مقطع آموزش لیسانس در قالب دو آزمون ویژه دانش آموزان مواجه با اختلالات بینایی از طریق خط بریل (braille)
و آزمون ویژه دانش آموزان ناشنوا به واسطه نوار کاست برگزارمی‌گردد.
مشاوره آموزشی
اکثریت دانش‌آموزان کلاسهای 9و 10 مدارس پایه استثنائی از خدمات مشاوره آموزشی و شغلی درجهت آمادگی برای ورود به مراکز تکمیلی متوسطه و آشنایی با زندگی اجتماعی بهره مند می‌گردند. آن دسته از دانش‌آموزانی که تحت آموزش حرفه‌ای ویژه دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری قرار می‌گیرند، ملزم به گذراندن حداقل22 هفته آموزشی می‌باشند. درجدول زمانبندی ارائه تعدادی از ساعات آموزشی به انتخاب مدارس بوده و عمدتاً به آموزش عملی اختصاص مییابد. مشاورین شغلی مدارس استثنائی به نمایندگی از آژانس استخدامی از وظایف مشخصی برخوردار بوده و به همین منظور آموزش می‌بینند. از جمله مهمترین وظایف مشاورین می‌توان به یافتن مکانی جهت آموزش زندگی کاری و ایجاد اشتغال از طریق ارائه آموزش‌های خاص به دانش‌آموزان سال آخر آموزش اشاره نمود. آن دسته از دانش‌آموزان استثنایی که به تحصیل درمدارس پایه یا مدارس استثنائی مبادرت می‌نمایند،توسط هیئت امناء مدارس از مجوز ادامه تحصیلات خود به طریقی غیراز آنچه که درقوانین آموزشی لحاظ گردیده برخوردار می‌گردند که از آن جمله می‌توان به آموزش درخانه اشاره نمود.گفتنی است که تحت چنین شرایطی روندپیشرفت تحصیلی دانش آموزان مورد نظارت قرار می‌گیرد.لازم به ذکر است اگرچنانچه شرایط مذکور وجود نداشته و یا شرایطی که تحت آن اجازه صادر گردیده برقرار نباشد، مجوز مذکور در هر زمان ابطال میگردد.
اکثر کلاسهای آموزشی کودکان استثنایی در ساختمان مدارس پایه و مراکز تکمیلی متوسطه عادی تشکیل میگردد. علاوه براین ،تعدادی از دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری نیز در کلاسهای مدارس پایه و مراکزتکمیلی متوسطه عادی آموزش می‌بینند. از این روی غیرمعمول نیست که معلمین مدارس عادی پایه و تکمیلی متوسطه به تدریس موضوعات هنری به دانش‌آموزان مدارس استثنایی نیز مبادرت می‌نمایند. دانش‌آموزان مواجه با نواقص حرکتی درمدارس پایه عادی حاضر گردیده وتنها از کمکهای ویژه‌ای برخوردار می‌گردند. در سطوح محلی و ملی، مراکز مددیاری مختلفی درجهت ارتقاء پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان ناشنوا، نابینا و یا مواجه با لکنت زبان برپا میباشد. فعالیت عمده مراکز مذکور بر انجام تحقیقات آموزشی و تربیتی درخصوص دانش‌آموزان مواجه با اختلالات یادگیری در سیستم آموزش دولتی متمرکز گردیده است.
پذیرش و هدایت تحصیلی
اداره کنندگان مدارس پایه و انجمن مدارس استثنائی به اتخاذ تصمیمات درخصوص پذیرش یا عدم پذیرش کودکان در مدارس استثنایی مبادرت می‌نمایند.
برای مشاهدۀ منبع این مطلب اینجا کلیک نمایید.
