امام صادق (ع)بنیانگذار مکتب گفتگو

 

مقدمه

 حضرت صادق علیه السلام ششمین پیشوای شیعیان جهان در 17 ربیع الاول سال 83 ه . ق در مدینه منوره دیده به جهان گشود . پدر بزرگوارش حضرت امام محمد باقر علیه السلام و مادر گرامی‏اش‏ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی‏بکر می‏باشد . اسم آن حضرت جعفر و کنیه‏اش ابو عبدالله و ابو اسماعیل و القاب شریفش صادق، صابر، فاضل و طاهر است (1) .

امامت آن حضرت که همزمان با شهادت پدر ارجمندش از سال 114 شروع شد، با حکومت 5 تن از خلفای اموی و عباسی به ترتیب هشام بن عبدالملک (نهمین خلیفه اموی)، ابراهیم بن ولید (دهمین خلیفه اموی) و مروان بن محمد آخرین خلیفه اموی (126- 132) و عبد الله سفاح (اولین خلیفه عباسی) و ابوجعفر منصور دوانیقی (دومین خلیفه عباسی) مصادف بود . آن بزرگوار در 25 شوال سال 148 ه . ق در سن 65 سالگی توسط منصور دوانیقی مسموم شد، در مدینه منوره به شهادت رسید و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد .

گذری بر زندگانی امام جعفر صادق(ع)

      

امام جعفر صادق علیه السلام در هفدهم ربیع الاول سال 83 هجری روز جمعه در هنگام طلوع فجر مصادف با میلاد حضرت رسول چشم به جهان گشود، پدرش امام محمد باقر ( ع ) و مادرش "ام فروه " دختر قاسم بن محمد بود.

کنیه امام صادق (ع)  

کنیه آن حضرت ابو عبد الله بوده است و این کنیه از دیگر کنیه‏هاى وى معروف‏تر و مشهورتر است. محمد بن طلحه گوید: برخى کنیه آن حضرت را ابو اسماعیل دانسته‏اند. ابن شهر آشوب نیز در کتاب مناقب مى‏گوید: آن حضرت مکنى به ابو عبد الله و ابو اسماعیل و کنیه خاص وى ابو موسى بوده است.

لقب امام صادق (ع)

آن حضرت القاب چندى داشت که مشهورترین آنها صادق، صابر، فاضل و طاهر بود. از آنجا که وى در بیان و گفتار راستگو بود، او را صادق خواندند.

فرزندان امام صادق (ع)

آن حضرت ده فرزند داشت. هفت پسر و سه دختر. برخى فرزندان آن حضرت را یازده تن ذکر کرده‏اند که هفت نفر از آنان پسر و باقى دختر بوده‏اند. نام فرزندان آن حضرت چنین بوده است: اسماعیل اعرج که او را اسماعیل امین نیز خوانده‏اند، عبد الله، ام فروه، وى همان کسى است که با پسر عموى خود که همراه با زید بن على قیام کرده بود ازدواج کرد. شیخ مفید گوید: مادر آنان فاطمه، دختر حسین بن على بن حسین بن على بن ابى طالب بوده است. عبد العزیز بن اخضر جنابذى گوید: مادر آنان فاطمه، دختر حسین اثرم بن حسن بن على بن ابى طالب نام داشته است.

فرزندان دیگر آن امام (ع) عبارت بودند از: امام موسى کاظم، محمد دیباج و اسحاق و فاطمه کبرى، که از کنیزى به نام حمیده بربریه، زاده شده بودند. عبد العزیز بن اخضر جنابذى گوید: وى به همسرى محمد بن ابراهیم بن محمد بن على بن عبد الله بن عباس درآمد و در خانه او نیز وفات یافت.

دیگر از فرزندان آن حضرت عبارت بودند از: عباس، على عریضى، اسماء و فاطمه صغرى، که هر یک از کنیزى متولد شده بودند. کسانى که فرزندان امام (ع) را ده تن دانسته‏اند از ذکر نام فاطمه کبرى خوددارى کرده‏اند و آنان که اولاد وى را یازده نفر کرده‏اند فاطمه کبرى را جزو فرزندان امام صادق (ع) قلمداد کرده‏اند.

از عبارت ابن شهر آشوب در کتاب مناقب چنین برمى‏آید که ام فروه همان اسماء بوده است. چنان که مى‏گوید: «اسماء ام فروه، کسى است که پسر عمویش که در رکاب زید بن على قیام کرده، او را به زنى گرفت‏». صحت این نظر بعید نیست. چرا که ام فروه، کنیه به حساب مى‏آید نه اسم. با این ترتیب اگر فاطمه کبرى را جزو فرزندان امام ذکر کنیم و ام فروه و اسماء را یک تن بدانیم، اولاد آن امام همان ده تن خواهد بود.

امام صادق(ع) رئیس مذهب جعفری

زمانی اسلام ناب در اثر انحرافات و کجروی‌های بی‌شمار حکومت سلسله اموی، رو به افول نهاده و قوانین و شریعت اسلام از مسلمانان در حال فاصله گرفتن بود. هیچ اثری  از احکام دینی و دستورات قرآنی در ادارات و تشکیلات حکومتی دیده نمی‌شد.

استفبارتر اینکه علاوه بر فراموش شدن اصول و ارزش‌های اسلامی، بسیاری از تازه به دوران رسیده‌های اموی تظاهر به کفر و بی‌دینی و بی‌اعتنایی به پیامبر گرامی اسلام(ص) و دستورات صریح قرآنی نموده و علناً به مقدسات جسارت می‌کردند. و پس از آنها نیز سلسله عباسی روی کار آمدند که در پیمودن جاده ضلالت و گمراهی دست کمی از سلسله سلف ناصالح خود نداشتند.

در این دنیای پر از جهل و ظلمت و نادانی تحت سیطره حکام اموی و عباسی، شخصیت با عظمت حضرت امام جعفر صادق(ع) بود که با همت الهی خود در مسند امامت به روشنگری و هدایت امت پرداخت. با تابش افکار آسمانی و الهی و انوار دانش بی‌پایان خود راه شیفتگان و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت را منور ساخت و چنان مشغل فروزانی گشت که تا امروز و همیشه تاریخ الهام‌بخش، حرکت آفرین و نشانگر راه خواهد بود.

خدمات بی‌بدیل امام جعفر صادق(ع) ب9 اسلام ناب و شیعه به جدی است که آن حضرت را رئیس مذهب و شیعه را جعفری می‌خوانند.

روش امام جعفر صادق(ع) در تثبیت و ترویج فرهنگ شیعه که موجب پیدایش مذهب جعفری نیز گردید: