مقطع آموزش پیش دبستانی در ژاپن شامل رده های سنی ۳ تا ۶ سال این مقطع آموزشی غیراجباری و غیررسمی بوده و با دریافت شهریه از والدین کودکان ارائه می شود. هدف اصلی مراکزآموزش پیش دبستانی، پرورش ذهنی و جسمی کودکان در یک محیط مناسب آموزشی است. برنامه های آموزشی این مقطع نیز از۳۹هفته آموزشی در سال و ۴ ساعت کلاس روزانه تجاوز نمی کند .
مهدهای کودک روزانه و کودکستان ها
هدف مهدکودک ها و کودکستان ها فراهم ساختن اساس آگاهی در مورد جهان اطراف برای کودکان پیش دبستانی و تقویت خلاقیتهای ذهنی آنان از طریق بازی، ترسیم تصاویر، انجام کارهای دستی، و امثال آن است.
نوزادان و کودکان براساس سن به گروههای کوچک تقسیم شده و توسط معلمان و مربیان تحت مراقبت قرار می گیرند .
در هر مهدکودک یا کودکستان می توان تصاویر یا کارهای دستی ساخت کودکان را مشاهده کرد که به دیوارها آویخته و یا از سقف ها آویزانند. کودکان با قطعات چوبی چیزهایی می سازند، یا روی تاب و سرسره مشغول فعالیت فیزیکی و یا در فعالیتهای هندی چون آوازخوانی، رقص و امثال آن مشغول هستند.
کل مهدکودک های دولتی و غیردولتی در سال ۱۹۹۷ حدود ۱۴ هزاربود، و کودکان تحت مراقبت آنها بالغ بر یک میلیون و ۷۸۹هزار و ۴۵۷ نفر بوده اند. علاوه بر این مؤسسات، مهدکودک های زیادی وجود دارند که به این علت که تعداد کارکنان یا صلاحیت آنان و مواردی نظیر آن به حداقل استاندارد ذکر شده در قانون نرسیده، به آنها مجوز داده نشده است.
امروز والدین زیادی در سراسر ژاپن تمایل دارند کودکان خود را به مهدکودک بفرستند. تقاضای زیاد برای تأسیس مهدکودک ها و طولانی ساختن ساعتهای فعالیت مهدکودک نه تنها به عوامل اقتصادی چون میزان گسترده ای از مشاغل باز برای زنان، و نیاز به کار مادران برای تکمیل درآمد خانواده ها مربوط می شود، بلکه به تمایل زنان جهت مشارکت گسترده تر در فعالیتهای اجتماعی و درک جمعی از مشارکت اجتماعی ایجاد شده به واسطه پرستاری گروهی و آموزش نوزادان و کودکان پیش دبستانی نیز ارتباط دارد.مقررات مهدکودک های روزانه و کودکستان ها متفاوت هستند. با این حال، گروهی می خواهند هر دو را یکی سازند و آموزش کودکان پیش دبستانی را تحت کنترل سازمان های دولتی ارائه دهند. نیل به این تمایل، اصلاحات عظیمی را می طلبد که وزارت آموزش زاپن درصدد دستیابی به آن است .
آموزش ابتدایی
مقطع آموزش ابتدایی در ژاپن حداکثر مدت زمان۶ سال است و بین رده های سنی ۶ تا ۱۲ سال به طول می انجامد. این مقطع آموزشی اجباری ورسمی بوده وبا دریافت شهریه از والدین کودکان ارائه می گردد. مدت زمان کلاس درس ۴۵ دقیقه است. هدف اصلی مراکزآموزش ابتدایی، ارائه آموزش عمومی مناسب یا مراحل رشد جسمی وذهنی کودکان است. برنامه های آموزش ابتدایی تا قبل از سال ۱۹۹۲ بر اساس ۶روز در هفته بود اما از آن سال به بعد به تدریج به ۵ روز در هفته کاهش یافته است.
ارتقا به کلاسهای بالاتر در دورة ابتدایی به صورت اتوماتیک است. نسبت دانش آموزان به معلمین در دورة ابتدایی ۴/۱۹ بوده و به پایه های تحصیلی تفکیک نمی گردد. میانگین تعداد دانش آموزان در هر کلاس ۴/۲۸ نفر است. طبق آمار سال ۱۹۹۹ صد درصد جمعیت سنی ۶ تا ۱۲ سال این مقطع را طی میکردند .
برنامه های آموزشی (شوتوکیوایکو)
برنامه های آموزش ابتدایی به دروس عادی (عمومی)،آموزش اخلاق، و فعالیت های ویژه تقسیم می شود.
از جمله دیگر برنامه های آموزشی می توان از زبان ژاپنی، تعلیمات اجتماعی، ریاضیات، علوم، آموزش زندگی و محیط زیست، موسیقی، هنر و کاردستی، خانه سازی، و بدنسازی نام برد. برنامه آموزش مدارس ابتدایی زمان کافی برای موسیقی، هنر و تفریحات جسمانی فراهم می آورد. فعالیت هایی ویژه نقش مهمی در برنامه کلی آموزش بازی می کند و شامل فعالیت هایی چون کلوپ ها و جشنواره ها در سطح مدرسه، یا رقابت ها، مشارکت های دانش آموزی، و دیگر فعالیت های اجرایی توسط دانش آموزان است
معلمان میزان قابل توجهی از وقت خود را صرف سازماندهی و حضور در فعالیت هایی چون سفر های کلاس، جشنواره های سالانه ورزشی و فرهنگی، و مراسم ورودی و فارغ التحصیلی می نمایند. سال رسمی تحصیلی برای دانش آموزان ابتدایی ۳۵ هفته به طول می انجامد هر کلاس ۴۵ دقیقه طول می کشد و بعد از بیشتر موضوعات درسی ۱۰دقیقه زنگ تفریح وجود دارد. تعداد زنگ های کلاس درس در هر سال با بالارفتن سطح کلاس افزایش می یابد. روز عادی مدرسه از حدود ساعت ۸:۳۰ آغاز می شود و کلاس ها حدود ۱۵:۵۰ پایان می یابند. نشست های خودمانی در شروع و خاتمه هر روز برگزارمی شوند و بیش از ۲ ساعت در هر روز صرف زنگ تفریح، غذا و نظافت کلاس های درس و راهرو ها می شود .
آموزش متوسطه
آموزش متوسطه (ملی و خصوصی) شامل: ۳ سال دورة مقدماتی متوسطه، و ۳ سال آموزش تکمیلی متوسطه است. مقطع آموزش متوسطه خود از ۲ مقطع تحت عناوین مقدماتی و تکمیلی متوسطه متشکل می شود.
مقطع آموزش مقدماتی متوسطه حداکثر مدت زمان۳سال رده های سنی ۱۲ تا ۱۵ سال به طول می انجامد. این مقطع آموزشی اجباری و رسمی بوده و با دریافت شهریه از والدین دانش آموزان ارائه می شود. مدت زمان کلاس درس ۵۵ دقیقه است. هدف اصلی مراکز آموزش مقدماتی متوسطه، ارائة آموزش عمومی متناسب در سطح مقدماتی متوسطه متناسب با مراحل رشد جسمی و ذهنی دانش آموزان است.
میانگین نسبت دانش آموزان به معلمان در دورة ابتدایی ۹/۱۶درصد بوده و به پایه های تحصیلی تفکیک نمی گردد.. مقطع تکمیلی متوسطه مدت زمان۳سال بین رده های سنی۱۸ ۱۵ سال به طول می انجامد. این مقطع آموزشی غیراجباری و رسمی بوده و با دریافت شهریه ارائه می گردد.
ورود به مدارس مقدماتی متوسطه دولتی با سهمیة هیأت مدیره آموزش محلی است ، اما ورود به مدارس ملی و خصوصی با امتحان صورت می گیرد. تعدادی از مدارس خصوصی آموزش پیوستة ۶ ساله ارائه می دهند که دوره های مقدماتی و تکمیلی متوسطه را دربر می گیرد.
در ژاپن سه نوع دورة تکمیلی متوسطه وجود دارد که تمام وقت، پاره وقت و مکاتبه ای است. ورود به دورة تکمیلی متوسطه توسط امتحان یا گزینش صورت می گیرد. در سال ۱۹۸۸ نوع جدیدی مدرسه به نام دبیرستان با سیستم واحدی افتتاح شد. دوره های دبیرستانی به دوره های عمومی، حرفه ای، و دوره های ترکیبی (غیرحضوری) مکاتبه ای طبقه بندی می شوند. مجموع ثبت نام در دبیرستانها، شامل سه دوره، و بالغ بر ۶۰۰/۲۵۸/۴ نفر درسال ۱۹۹۸ بوده است. دانش آموزان دوره عمومی حدود۶/۷۳ درصد و دانش آموزان دوره حرفه ای۴/۲۶ درصد را تشکیل می دهند .
سال اول دبیرستان برای آموزش عمومی دانش آموزان در نظر گرفته می شود. در سال دوم، دروس به دوره های آماده سازی برای کالجها و دوره های حرفه ای تقسیم می شوند. در سومین سال، دوره های آماده سازی کالج به علوم انسانی و اجتماعی، علوم و فنی تقسیم می شود. از اینرو حتی در دبیرستانهای عمومی هم در زمان فارغ التحصیلی سه دوره وجود دارد.
دوره های حرفه ای ساعات کمتری را برای موضوعات فرهنگی می گذراند، و طبیعتاً بر موضوعاتی تأکید دارند که به منظور حرفه های معینی جهت گیری شده اند.
دانش آموزان به هنگام ورود به مقطع تکمیلی متوسطه ۱۵ ساله هستند و تصمیم می گیرند که دوره عمومی یا حرفه ای و یا دوره مکاتبه ای (غیرحضوری) را بگذرانند و چون این مسئله ای نیست که معلمان مسئول یا مشاوران هم بتوانند تصمیم بگیرند، مسئله دشوارتر می شود. عواملی چون سوابق و شرایط مالی خانواده دانش آموزان مدنظر قرار می گیرد.
هدف مدارس متوسطه پرورش اساس آموزش فراهم شده در مدارس مقدماتی متوسطه و فراهم آوردن آموزش عمومی و تخصصی متوسطه مناسب با سطح رشد ذهنی و جسمی افرادی است که مقطع مقدماتی متوسطه را به پایان رسانده اند. سه نوع دوره تکمیلی متوسطه وجود دارد :
ـ تمام وقت و پاره وقت و مکاتبه ای غیرحضوری.
دوره تمام وقت سه سال طول می کشد، درحالی که دوره های پاره وقت و مکاتبه ای بیش از سه سال به طول می انجامند. دوره های پاره وقت دو نوع هستند: دوره های روزانه و دوره های شبانه. اکثریت دوره هایی از این قبیل شب ها ارائه می شوند .
مدرسه عالی مؤسسه ای است که آموزش آزاد نیمه حرفه ای را به مدت ۲یا۳ سال به فارغ التحصیلان مقطع متوسطه ارائه می دهد. هدف مدارس عالی ارائه دوره کامل آموزش است، اما برای آنهایی که خواهان انتقال به کالج یا دانشگاههای ۴ ساله هستند، راه باز است. به علت ویژگیهای مدارس عالی، از سال ۱۹۹۷ به بعد ۲/۹۲ درصد آنها توسط نهادهای غیر دولتی عمل می کنند و ۲/۹۵ درصد کل دانشجویان مدارس عالی دختران هستند. مدارس عالی از دید بسیاری از این دانشجویان اغلب بعنوان فرمی از آمادگی جهت ازدواج می باشند. ازسال ۱۹۹۷ به بعد، تعداد مدارس عالی در ژاپن در ۵۹۵ مدرسه ثابت ماند و تعداد دانشجویان بالغ بر۴۴۶ هزارنفر بود. دانشجویان متخصص در ادبیات و علوم انسانی و اجتماعی سه برابر دانشجویان متخصص علوم و مهندسی می باشند. از یک سو، مدارس عالی مؤسساتی هستند که آموزش حرفه ای لازم جهت اشتغال را ارائه می دهند، اما از سوی دیگر نقش جدیدی در زمینه آموزش بزرگسالان و نیز در اشاعه آموزش دانشگاهی ایفا می کنند .
به موجب اصلاحات آموزشی ژوئن ۱۹۹۱، استانداردهای تأسیس مدارس عالی مورد بازبینی قرار گرفت. تا آن زمان، دروس آموزشی انتخابی، میان آموزش عمومی، بهداشت و تربیت بدنی و موضوعات تخصصی تقسیم می شد، اما با اصلاحات جدید به مدارس عالی اجازه اعمال اختیارات داده شد. با ابداع دوره های مناسب با نیازهایشان، تقسیمات قدیمی میان دوره ها از میان برداشته شد. بعلاوه، تعداد موضوعات درسی مورد نیازجهت فارغ التحصیلی بطور ثابت بیش از۶۲ واحد درسی است و هرکالج مطابق با اهداف خود سیستمی مخصوص به خود دارد.
استانداردهای جدیدی هم تجویز شده اند که مدارس عالی را قادر می سازند تا به اصلاحات آموزشی و تحقیقاتی خود ادامه دهند. سرانجام قانون آموزش مدارس اصلاح شده و فارغ التحصیلان مدارس عالی درحال حاضر این امکان را دارند که خود را «اعضا وابسته» بنامند .
در مقطع تکمیلی متوسطه برنامه های درسی به۳نوع عمومی، تخصصی و تلفیقی تقسیم می شوند .
در دورة عمومی دانش آموزان باید دروس بیشتری را در زمینه های فنی یا حرفه ای اخذ نمایند .
در دورة تلفیقی دانش آموزان می توانند دروس خود را به طور تؤامان هم درزمینه های علمی و هم در زمینه های فنی و حرفه ای بگذرانند.
در دورة تکمیلی متوسطه دروس انتخابی زیادی پیش بینی شده است که مدارس بر حسب تمایل و انتظارات دانش آموزان تعدادی از آنها را ارائه می کنند. علاوه بر این برنامه درسی به سه صورت تمام وقت، پاره وقت و مکاتبه ای ارائه می شود که طول دورة تحصیلی در دوره های پاره وقت و مکاتبه ای معمولاً بیش از سه سال است .
برای مشاهدۀ منبع این مطلب اینجا کلیک نمایید.
