آموزش ضمن خدمت در سوئد

آموزش ضمن خدمت

 از جمله اصلی ترین سیاست های آموزش دولت سوئد پرداختن به  آموزش ضمن خدمت معلمین به عنوان عامل اساسی  کسب استانداردهای بالای کیفی تدریس می‌باشد. کلیه دوره‌های آموزش ضمن خدمت برتقویت دستیابی به اهداف ملی وتوسعه فعالیت‌های آموزشی مدارس استوار می‌باشد. درهمین راستا دوره های آموزش ضمن خدمت به افزایش دانش، مهارت‌ها و ادراک کادر آموزشی مدارس کشور منجرگردیده است.  گفتنی است که  اهداف مذکور توسط دولت و مجلس ملی سوئد  (ریکسداک) و تحت  قوانین مصوب  سال1989 به اجرا در‌آمده  و تحقق  یافته است.

تاریخچه

درکشور سوئد آموزش ضمن خدمت در اواخر قرن 19 به عنوان ابزاری جهت  قانونمند کردن دروس و ساختار آموزشی طراحی گردید.دورة رسمی آموزش ضمن خدمت  توسط ایالات مختلف کشور درجهت  افزایش توانایی معلمین مشغول به تدریس تا اواسط قرن بیستم تشکیل نگردید. باوجود این طی قرن19 نوعی ازآموزش ضمن خدمت باتوجه به نیازهای فردی معلمین توسط اتحادیه‌های معلمین برگزار می‌گردید.تصمیمات مجلس ملی سوئد (ریکسداک) طی  سال 1962 جهت تشکیل مدارس پایه و اعمال اصلاحات آموزشی درمدارس تکمیلی متوسطه طی  سال 1962 باعث شکل‌گیری  نظام درسی جدیدی برای مدارس پایه و متوسطه کشور گردید. نظام جدید آموزشی همزمان  بابرگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت طی دهه 1960 توسعه یافت. طی20 سال منتهی به دهه 1980، اعتبارات کشوری در جهت پرداختن به دورة‌های آموزش ضمن خدمت به‌همراه فراهم نمودن دوره‌ها و  فرصت‌های مطالعاتی برای افراد به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. دولت سوئد نیز به تشکیل نهادهای مرکزی آموزش  ضمن خدمت مبادرت نمود که در راس آن انجمن ملی آموزش قرار داشت. درهمان اثناء، انجمن‌های آموزشی ایالتی با برگزاری دورة‌های آموزشی ضمن خدمت به تربیت مشاورین آموزشی درسطح ناحیه‌‌ای مبادرت نمودند. دراواخردوره20 ساله مذکور، تغییراتی اعمال  گردید. امتیاز معافیت از پرداخت مالیات‌های آموزشی لغو گردیده  و دوره‌های آموزش ضمن خدمت به‌عنوان ساعات کاری کلیه کادر آموزشی مدارس کشور تلقی گردید. طی سال 1990 مجلس ملی سوئد ((Riksdag تصمیم جدیدی مبنی برتقسیم مسئولیت میان دولت و شهرداری‌ها  اتخاذ نمود. درحال حاضر مسئولیت برگزاری دورة‌های آموزش ضمن خدمت برعهده شهرداری‌ها نهاده شده و این در حالی‌ است که  تعیین اهداف دوره‌های  آموزشی  پایه و متوسطه  برعهدة دولت می‌باشد. پی گیری و ارزشیابی فعالیت‌های محلی نیز بر عهدة دولت سوئد می‌باشد. 

   

 هیئت‌های  تصمیم گیرنده

از ژانویه 1991، شهرداری‌ها به عنوان کارفرمایان معلمین کشور از  اختیارات تام برخوردار گردیده و طبق قوانین آموزشی کشورملزم به تضمین برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت ویژه کادرآموزشی کشورمی‌باشند. دولت با اختصاص بودجه‌ای به  آژانس ملی آموزش به هدایت این گونه فعالیت‌ها در نواحی برخوردار از اهمیت ملی بیشترمبادرت می‌نماید و این درحالی‌است که تنها اداره کنندگان مدارس مسئولیت برگزاری دوره‌های آموزشی مذکور را عهده‌دار می‌باشند. آژانس ملی آموزش  هم چنین به  همکاری‌های لازم درجهت تثبیت دورة‌های آموزش  ضمن خدمت به عنوان بخشی از برنامه‌های دراز مدت توسعة مدارس کشور مبادرت می‌نماید. گفتنی است که نیل به هدف مذکور مستلزم دستیابی و حصول به کلیه موارد ذیل می‌باشد:

ـ تغییر سیستم هدایت آموزشی مدارس

ـ تهیه اسناد و اهداف ملی معینه برای مدارس کشور

ـ ارزشیابی ملی مدارس کشور

نتایج حاصله از پی گیری وارزیابی، سیاستی‌های دولت و مجلس ملی سوئد ((Riksdag و اعمال تغییرات جدید و محیطی براولویت‌های آژانس ملی آموزش تأثیر می‌گذارند. 

شهرداری‌ها نیز از بودجه‌های خاصی جهت توسعه توانائی‌های کادرآموزشی برخوردار می‌باشند. طی سال 1998 طرح گسترده‌ای در جهت توسعه توانائی‌های معلمین درحوزه ICT مدارس به اجرا در آمد.  بین سال‌های 2002-1999، بالغ بر000/70 معلم، (نیمی از کلیه معلمان دورة‌های مختلف آموزشی) به  استفاده از کامپیوتر به عنوان  ابزارحرفه‌ای  آموزشی مبادرت خواهند نمود. گفتنی است که طرح گسترشICT ( تکنولوژی اطلاعات و کامپیوتر ) که مختص مدارس و مراکز آموزشی کشور می‌باشد،توسط هیئت منصوب شده از سوی دولت به مورد  اجرا در می‌آید. لازم به ذکر است که هیئت مذکور از ترکیبی از نمایندگان وزارت آموزش و علوم، آژانس ملی آموزش، انجمنهای محلی سوئد واتحادیه معلمان متشکل می‌گردد. براین اساس دولت سوئد طی نیمه اول سال 2002 به اجرای  استراتژی ملی توسعه  ICT درمدارس کشور مبادرت ‌نمود. دانشگاه‌ها و مراکز توسعه ناحیه‌ای کالج‌های دانشگاهی کشور سوئد که درحال حاضر رو به گسترش می‌باشند از جمله مهمترین برگزار کنندگان دوره‌های آموزش ضمن خدمت به شمار می‌آیند. علاوه بردانشگاه‌ها و کالج‌ها ی دانشگاهی، سازمان نشر دانش، سازمان معلمین و سایر ادارات ایالتی نیز در زمره  برگزارکنندگان این گونه کلاس‌ها محسوب می‌گردند.

مسئولیت برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت بر عهده دولت و شهرداریهای مناطق مختلف کشورسوئد می‌باشد. مؤسسه ملی آموزش نیز ملزم به اجرای برنامه های آموزش ضمن خدمت در سراسر کشورمی باشد.نهادهای محلی آموزشی نیز از طریق قوانین آموزشی به نظارت برحضور مستمر معلمین دردوره های آموزشی مذکور مبادرت می‌نمایند.کلیه معلمین ملزم به حضور در دوره های 5 روزه سالیانه آموزش ضمن خدمت مستقر درمدارس کشور می‌باشند.

شرایط پذیرش تحصیلی

تنها شرط لازم جهت پذیرش در دوره‌های ضمن خدمت اشتغال به کار معلمین دریکی از مدارس کشور می‌باشد. علاوه براین جهت تدریس برخی از دوره‌های آموزشی برخورداری  شرکت کنندگان از آموزش های تخصصی نیز الزامی است.

برنامه‌ها و طول دوره های آموزشی

طرح و یا سیاست کلی جهت چگونگی برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت وجود نداشته و دوره‌ها، برنامه‌های تربیتی و روش‌ها ی بسیار متنوع و متفاوتی  بسته به این‌که چه کسی برگزار کننده وچه کسی استفاده کننده آن باشد، به مورد اجرا گذارده می‌شود. آن دسته از معلمینی که به شرکت دردوره‌های آموزش معلمان مبادرت می‌نمایند،معمولاً مرخصی گرفته و یا باجانشینان خود جایگزین می‌شوند. درغیر اینصورت این دوره‌ها طی روزهای مطالعاتی و حتی در تطیلات رسمی و تعطیلات آخر هفته برگزار می‌گردد.

برنامه‌های آموزشی

روش یاطرح کلی جهت چگونگی تدریس  دوره‌های آموزش  وجود ندارد. دوره‌ها، آموزش‌ها وروش‌های آموزشی  باتوجه به برگزار کنندگان آن از تنوع گسترده‌ای برخوردار می‌باشند. 

روابطه آموزشی - استخدامی

حضور افراد در دورة های آموزش ضمن خدمت به خودی خود سبب  افزایش حقوق آنان نمی‌گردد.  بلکه در هنگام تعیین میزان حقوق افراد، مدارک جدید درنظر گرفته شده و معمولاً باعث افزایش حقوق می‌گردد. علاوه بر این گذراندن دوره‌های مذکور سبب کسب توانائی تدریس دروس تخصصی توسط معلمین شده و درنتیجه این قابلیت‌ها ممکن است به ایجاد فرصت‌های جدید تدریس در سطوح بالاتر آموزشی منجر گردد. 

سایر کادرآموزشی

شهرداری‌های سوئد  مسئولیت استخدام کادر مورد نیاز مراکز آموزشی کشور را بر عهده دارند. انواع و تعداد کادر آموزشی در سطح ملی تعیین نمی‌گردد. از جمله کادر آموزشی مدارس و مراکز آموزشی کشور سوئد می‌توان به مدیران مدارس، معلمین، مشاورین، پرستاران کودک، مسئولین رفاهی، سرایداران، معاونین، پرسنل تغذیه، مستخدمین و کتابداران اشاره نمود.

آمارتحصیلی

درحال حاضر تعداد 34000 دانشجو دررشته های دبیری تحصیل می‌نمایند که ا ین تعداد تقریباً  6/1 کل دانش‌جویان دانشگاه‌ها و کالج‌های سوئد را شامل می‌گردد.

درصد معلمین تمام وقت از 100%	تعداد معلمین شاغل	مقطع آموزشی
	00 84	آموزش پیش دبستانی (forskolklass)
	19000	مراکز اوقات فراغت
89%	898000	مدارس پایه
89%	300	مدارس استثنائی
67%	4200	مدارس پایه استثنائی
71%	1700	مدارس تکمیلی متوسطه استثنائی
82%	29700	مقطع تکمیلی متوسطه
64%	11100	آموزش بزرگ‌سالان
60%	400	آموزش بزرگ‌سالان با ناتوانائی‌های یادگیری
79%	1400	آموزش زبان سوئدی ویژه مهاجرین

 درمدارس پایه 83%  معلمین در مراکز  تکمیلی متوسطه، 79% در مراکز پیش دبستانی(آمادگی) 53% در کلاس‌های پیش دبستانی اعم از مهد‌های کودک و آمادگی‌ها، 83%  درمراکز اوقات فراغت و تفریحی و 61% درصد از گواهینامه آموزشی عالی برخوردارمی‌باشند. علاوه براین‌ تعداد10500 نفر به عنوان پرستار کودک به فعالیت مبادرت می‌نمایند.گفتنی است که تاکنون بالغ بر71درصد از افراد فوق تحت تعلیم دوره‌های مراقبت ازکودکان (دوره های غیر دانشگاهی ) قرار گرفته اند. طی سال 2002 تعداد کادر دانشگاهی سوئد بر22800 نفر بالغ گردید که حدود3/1 از آن‌را زنان تشکیل می‌دهند. بیش از نیمی از اعضاء هیئت علمی دانشگاه ها نیز از مدارک علمی  بالاتر از فوق لیسانس برخوردار می‌باشند. تعداد اساتید زن 13% بوده که در مقایسه با آمار سال 87-1986 دو برابر افزایش داشته است.

نهادهای مرکزی آموزش ضمن خدمت

شهرداری‌های مناطق مختلف سوئد مسوولیت ارائه و نظارت بر آموزش‌های ضمن خدمت رؤسای مدارس کشور را عهده دارمی‌باشند. در ابتدا آموزش ملی رؤسای مدارس کشور منحصرا طی مدت زمان کوتاهی به معلمین ارائه می‌گردید. در واقع دوره‌های آموزش ضمن خدمت رؤسای مدارس توسط سازمان‌های تجاری برگزار و تأمین اعتبار می‌گردید. این در حالی‌است که در پایان دهه1960 ترم‌های کوتاه مدت آموزش ضمن خدمت با محتوای آموزشی و مدیریتی طراحی گردید.در سال 1976 طرح کلی تربیت رؤسای مدارس به تصویب رسیده و طبق آن، دولت و شهرداری‌ها عهده دارمسوولیت اجرا و نظارت آموزش ضمن خدمت رؤسای مدارس گردیدند.بعدها ، طرح تربیت رؤسای مدارس به تصویب مجلس ملی سوئد (ریکسدگ) رسید. طرح تربیت رؤسای مدارس توسط دانشگاه‌ها و دانشکده‌هایی صورت می‌گرفت که از آژانس ملی و آموزش، بودجه دولتی دریافت می‌نمودند. گفتنی است که نهادهای مجری طرح مذکور در7 منطقه مختلف کشور ( اومیا، اوپسالا، استکهلم، لینکپینگ،گوته برگ،کارلستاد و کالمار) مستقر می‌باشند. طرح ملی تربیت رؤسای مدارس ویژه آندسته از افرادی است که مطابق قوانین آموزش به عنوان رؤسای مدارس ملی با مدارس مستقل همکاری می‌نمایند.گفتنی است پذیرش افرادی که قبلا در چنین برنامه‌ای حضور نداشته اند با مشاورت شهرداری‌ مناطق مربوطه صورت می‌پذیرد.

آژانس ملی آموزش اخیرا به بازبینی اهداف و اصول کلی طرح ملی تربیت رؤسای مدارس مبادرت نموده است. هدف چنین باز بینی‌هایی افزایش توان مدیریت آموزشی رؤسای مدارس و اعمال سیاستهای ارتباطی دمکراتیک در برنامه‌های آموزشی و تدارک امکانات بیش تر و بهتر برای مدارس تحت نظارت شهرداریهای کشورمی‌باشد. رؤسای مدارس درجهت اجرای مسئولیت‌های خود مطابق با برنامه‌های درسی و ابزارهای قانونی دوره‌های آموزشی رفتارمی‌نمایند. تربیت رؤسای مدارس در طول ساعات کاری ارائه گردیده و شامل سمینارها و ترم‌های آموزشی نظارتی می‌باشد. پس از اتمام برنامه، گواهینامه‌ای به شرکت کنندگان اعطا می‌گردد.گفتنی است ارزیابی تحصیلی آموزش‌های فوق توسط واحدهای دانشگاهی صورت می‌گیرد. طرح ملی تربیت رؤسای مدارس، توسط آژانس ملی آموزش پی گیری و ارزشیابی می‌گردد.

طی سال‌های 2000-1999 دولت سوئد طرح خاصی در جهت ارتقاء قابلیت‌های فردی و اجتماعی رؤسای مدارس و سایر کادر ارشد مدارس به موارد اجرا گذارد.طرح فوق بر مسائل مربوط به نقش مدارس در ارتقای دمکراسی متمرکز گردید. به طور مثال تلاش بر ضد آزار کودکان خردسال، مبارزه بر علیه نژاد پرستی و استعمال مواد مخدر به عنوان بخشی از خواسته‌های دولت در جهت اهمیت دادن به مسائل مربوط به ارزش‌های بنیادین مطرح شده در برنامه‌های آموزشی، از این دست تلاشها محسوب می‌گردد. گفتنی است که آژانس ملی آموزش مسوولیت اجرای طرح مذکور را عهده دارمی‌باشد.

برای مشاهدۀ منبع این مطلب اینجا کلیک نمایید.