«ن وَالقَلَمِ»

«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه می‏نویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهان

«ن وَالقَلَمِ»

سیره حضرت زهرا(س)؛ سرمشق زندگی

کیفیت زندگی ، معاشرت با همسر و فرزندان ،‌ ساماندهی و مدیریت امور خانه و زندگی در حیات طیبه حضرت زهرا (س) شاخص ترین الگوی خانواده ها و خانواده او به عنوان «خانواده الگو» برای تمام انسان هاست.

حضرت صدیقه طاهره آیین همسرداری و خانه داری را به خوبی رعایت کرده و در زندگی شریک و همراه همیشگی امام علی (ع) به معنی واقعی کلمه بود.

گاهی اوقات در خانه و به دلیل شرایط خاص و تنگناهای اقتصادی حاکم بر جامعه مسلمانان ، غذایی برای فرزندان آن حضرت یافت نمی شد، اما حضرت فاطمه (س) از بیم آن که همسرش نتواند خواسته او را برآورد و شرمنده شود، چیزی از این مسئله به امیرالمومنین (ع) و حتی به پدر بزرگوارش پیامبر اسلام (ص)
نمی گفت.

نمونه دیگر از رفتار این خانواده الگو ، مشارکت در امور زندگی بود به طوری که گاهی این بانوی نمونه در اثر کار زیاد ، دست های مبارکش تاول می زد و لباسش غبارآلود می شد .اما کارها بین حضرت علی(ع) و فاطمه (س) تقسیم شده بود.

آوردن آب ، تهیه هیزم و کارهای خارج از خانه، برعهده امام علی(ع) بود و درست کردن و پختن نان ، وصله زدن لباس و کارهای داخل خانه با فاطمه زهرا (س) .

حضرت زهرا (س) از این تقسیم کار، بسیار راضی بود؛ چرا که از برخورد و صحبت با نامحرمان به دور بود. این نکته مهم ، درسی است برای تقویت عفاف و پاکی زنان ما در جامعه اسلامی .

اهمیت به فرزندان

در زندگی حضرت زهرا (س) ، توجه به شخصیت‏ فرزندان و ایجاد اعتماد به نفس در آنها اهمیت داشت. از جمله اموری که حس اعتماد به نفس و مقابله با مشکلات را در کودکان تقویت می کند، مسابقه و رقابت‏های سازنده است. مواجه کردن کودکان با مشکلات و فراهم نمودن امکان رقابت برای آنها موجب بالا رفتن حس اعتماد می‏شود و شایسته است والدین ، برای آن برنامه‏ریزی کنند ، چرا که روحیه نشاط و شادابی نیز در فرزندان تقویت خواهد شد و دیگر فضایل و ارزش های اخلاق فردی مانند گذشت و فداکاری ،‌درستی و راستی موجب ساختن جامعه ای سالم و پر ثمر خواهد شد. (1)

محبت به فرزندان

کودکان در تمام دوران کودکی به محبت و اظهار علاقه از سوی والدین و اطرافیان نیازمندند. آنها می‏خواهند پدر و مادر دوستشان داشته باشند و به آنها اظهار علاقه کنند. آنها چندان توجهی به لباس، خوراک و محل زندگی ندارد اما به این موضوع توجه دارد که آیا او را دوست دارند یا نه؟

درس محبت در خانه حضرت زهرا(س) به طور کامل ارائه می‏شد . آن حضرت که خود از سرچشمه محبت و عطوفت پدرش رسول خدا (ص) سیراب و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود ، در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می‏داد.

سلمان فارسی می‏گوید: روزی حضرت فاطمه‏زهرا (س) را دیدم، که مشغول آسیاب کردن غله است. حسین(ع) به گریه افتاد . عرض کردم: برای کمک به شما، غله را آسیاب کنم یا بچه را آرام نمایم؟ حضرت فرمود: من به آرام کردن فرزند اولی هستم. شما آسیاب را بچرخانید. (2)

رضایت همسر

کسب رضایت و خشنودی همسر برای یک زن و عدم انجام اعمالی که موجب ناراحتی او می شود، مهم ترین موفقیت و ارزش به شمار می رود. حضرت علی(ع) ، جهاد زن را ، خوب شوهرداری معرفی می کند. زن برای اینکه بتواند در این جهاد پیروز باشد باید تمام سعی و تلاش خود را به کار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.

شوهرداری حضرت زهرای اطهر(س) بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت با شوهر در عالی‏ترین مرحله صفا و مهربانی بود به گونه ای که نه تنها هرگز خاطر شوهر را آزرده نکرد، بلکه یاوری مهربان برای او بود.

حضرت علی(ع) می‏فرمایند: «سوگند به خدا، من زهرا (س) را تا آن زمان که خداوند او را به سوی خود برد، خشمگین نساختم و در هیچ کاری موجب ناخشنودی او نشدم. او نیز هیچ گاه مرا خشمگین نکرد و عملی از او سر نزد تا باعث ناخشنودی من شود.» (3)

و همچنین فرمود:«هرگاه به چهره او «زهرا(س)» نگاه می‏کردم هر گونه غم و اندوه از من برطرف می‏شد.» (4)

دعا در حق دیگران

امام حسن مجتبی(ع) نقل فرموده‏اند که: «مادرم فاطمه(س) را دیدم شب جمعه در محراب خود به عبادت برخاسته است و تا سپیده صبح در عبادت و رکوع و سجود ‏بود، و می‏شنیدم که برای مؤمنین و مؤمنات دعا می‏فرمود و آنان را نام می‏برد و برایشان دعا می‏کرد، و برای خود هیچ دعا نمی‏کرد، به او گفتم: مادر! چرا همان طوری که برای دیگران دعا می‏فرمایی برای خودت دعا نمی‏کنی؟»فرمود: «پسرم، ابتدا همسایه سپس خانه خود.» (5)

تشویق به فراگیری علم

حضرت زهرا (س) فرزندانش را از همان آغاز کودکی ، به عبادت خدای متعال آموزش داد و آنها را برای کسب معارف دین تشویق می کرد . به عنوان مثال به فرزندش حسن(ع) که هفت ساله بود می‏فرمود: «به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر ، نزد من بیا و برای من بازگو کن.» (6)

مقام ایثار

از شیعه و سنی نقل شده است، امیرمؤمنان ، فاطمه‏زهرا ، امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) و خادمه آنان «فضه» طبق نذری که کرده بودند سه روز، روزه گرفتند.

شب اول هنگام افطار فقیری در زد، حضرت علی(ع) افطار خود را به او داد. سایرین نیز به او اقتدا کرده و افطار خود را به فقیر دادند و با آب افطار کردند. شب دوم یتیمی در زد و باز افطار خود را به او دادند. شب سوم نیز اسیری آمد و چیزی طلبید، این بار نیز افطار خود را به او دادند.

آنگاه از سوی خدای متعال سوره «هل آتی علی الانسان» نازل شد (7) . در آن آیه «و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا» اشاره به ایثار و انفاق آن بزرگواران دارد. (8)

تفسیر این داستان در تفاسیر شیعه و سنی از جمله در تفسیر معروف «کشاف» تألیف عالم و مفسر بزرگ سنی «جاراللّه‏ زمخشری» آمده است.

بنابراین در مجموع می توان از سیره حضرت زهرا (سلام الله علیها) به عنوان سرمشق و الگو برای تمام انسان ها درس هایی را فرا گرفت که برخی از آن ها عبارتند از :

- قناعت و گذشت در زندگی و تحمل فقر و تنگدستی

- احترام به همسر ، فرمان پذیری و رعایت حقوق او

- فرزنددوستی و اهمیت به آموزش نماز ، قرآن و اخلاق اسلامی به کودکان

- برنامه ریزی، دلسوزی و تقسیم کار در خانه

- ایجاد و تقویت روحیه عبادت و دفاع از ولایت حتی در محیط خانه

- دعا در حق همسایه

- مشورت در امور مربوط به خانواده

منابع:

1. نهج الحیاه، ص45

2. سید محمدحسینی شاهرودی، الگوهای رفتاری حضرت زهرا(س)، تربیت فرزند، ص 14

3. همان، ص16

4. سید علی حسینی، کرامات و مقامات عرفانی حضرت زهرا(س)، ص44