جایگاه، نقش و رسالت معلم و مربی از دیدگاه قرآن و روایات

نویسنده:حجت الاسلام سید محمدرضا علاء الدین

پژوهشگر علوم قرآنی و استاد راهنمای سطوح 2و3 حوزه

چکیده:

قرآن کریم به عنوان چراغ پر فروغ و سراج وهاج که کاملترین برنامه و قوانین را برای سعادت بشر دارد در آیات نورانیش مکتب تعلیم و تربیت اسلامی را به زیبائی هرچه تمام ترسیم نموده است و خداوند را به عنوان اولین معلم بشر معرفی نموده که به پیامبرش در آغاز بعثت فرمود: ( اقراء باسم ربک الذی خلق، خلق الانسان من علق، اقراء و ربک الاکرم الذی علم بالقلم علم الانسان مالم یعلم) (سوره علق) و اینچنین مکتب تعلیم و تربیت اسلامی به عنوان مکتبی ممتاز، مستقل و با مبانی و اصول مشخص پدیدار گردید که در این مکتب علم و دانش، معلم و متعلم (شاگرد و مربی) و مدرسه و مکتب خانه از جایگاه بسیار ارزشمند و رفیعی برخوردارند. ما در این مقاله علاوه بر نگرشی کلی به مکتب تعلیم و تربیت اسلامی به جایگاه معلم و رسالت معلم و ویژگی های یک معلم از منظر آیات وحیانی قرآن کریم و روایات نورانی حضرات معصومین (علیهم السلام) پرداخته ایم و رسالت یک معلم قرآنی را همان رسالت خداوند و رسالت رسولان الهی در هدایت، سرپرستی و خروج از ظلمات به سوی نور و رشد و کمال بخشی انسان به قرب حضرت حق دانسته ایم.

کلید واژگان:

جایگاه معلم، رسالت معلم، ویژگی های معلمی

 

نقش زن در تربیت اسلامی با تکیه بر دیدگاه حضرت امام خمینی (ره)

 مقدمه

زن به جهت جنبه عاطفی و جسمی خود به مانند تاب تحمل وظایف سنگین و دشواری‌ها را ندارد ولی این مانع از آن نمی‌شود که او نتواند با توان فکری و تقویت خردورزی و تضعیف جنبه عاطفی خود بوسیله آگاهی و روبرو شدن همراه با واقع گرایی و منطق با مسائل و روش تربیت عملی متوازن و قوی ساختن معقولانه جسم، این نقاط ضعف را به قوت تبدیل نماید. در عرصه واقعیت زنان بسیاری را می‌بینیم که بیش از مردانی که توانمندیهای خویش را فراموش کرده‌اند، از اراده و موضع گیری قوی‌تر و واقعیت نگری افزون‌تری برخوردار هستند. این بدان معناست که نقاط ضعف موجود در انسان از امور ذاتی مرتبط با تکوین انسان نیستند که قابل تغییر نباشند بلکه از امور طبیعی هستند که با تلاش‌های مثبت و منفی انسان قابلیت تغییر و تحول را دارند.

دیدگاه تربیتی امام خمینی (س)

الف: اهمیت تربیت از دیدگاه امام (س)
امام خمینی - سلام الله علیه - همواره از آموزش و پرورش اسلامی و تعلیم و تربیت بر مبنای اسلام سخن به میان می آورد او می فرمود: انسان موجودی است که با تعلیم و تربیت رشد می کند البته آدمی چند گونه رشد دارد؛ رشد نباتی که با همه گیاهان، هم در کاروان است. رشد حیوانی که با همه حیوانات در خوردن، خوابیدن و تولید مثل، هم قافله است و رشد انسانی که از راه تعلیم و تربیت صورت می پذیرد و در این مقطع، آدمی از کاروان نباتات و نیز از قافله حیوانات، جدا و متمایز می گردد تردیدی نیست که تعلیم، منهای تربیت بی نتیجه و گاهی مضر است، چنانکه تربیت بدون تعلیم نیز سودمند نخواهد بود.[1]
 

آرا و اندیشه‌های تربیتی امام خمینی (ره)

اصغر مجتهدزاده

---

مقدمه
هر یک از مکاتب تربیتی بر نگرشی خاص از هستی و انسان مبتنی هستند و وجوه امتیاز هر یک از این مکاتب را باید در تفاوت نگرش آنها به هستی و انسان جستجو کرد. با رجوع به اندیشه‌هایی که با عنوان مکتب تربیتی در روزگاری شهرت داشته‌اند، اهمیت و جایگاه دیدگاههای هستی شناختی و انسان‌شناختی نمایان می‌شود. در سایه آگاهی از دیدگاه مبنایی این مکاتب، درمی‌یابیم که داوری ادیان الهی بویژه اسلام درباره انسان منشأ وجود تفاوتهایی در مکتب‌های تربیتی دینی نسبت به دیگر مکاتب بشری است. دانشمندان مسلمان، اعم از فیلسوفان و عارفان و متکلمان و اخلاقیون، در مواضع گوناگونی آرای خویش درباره هستی و انسان را ابراز داشته‌اند و همواره به سبب ایمان به اسلام کوشیده‌اند که در نظریات خود از تعارض با آموزه‌های قرآنی و روایی بپرهیزند. این اندیشه‌مندان، در عین پویش و کوشش عقلانی برای دستیابی به آرایی استوار، از منبع وحی و متون دینی نیز الهام گرفته‌اند و بی‌شک، تعالیم دینی در بنیان و پیکرة نظام اندیشه ایشان جایگاهی اساسی داشته است.

مبانی تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی(ره)

به فرموده امام خمینی(س) تزکیه، تقدم بر تعلیم دارد و باید در سرلوحه برنامه تربیتی اسلام قرار گیرد. به زعم ایشان، خودسازی و انسان سازی از جمله مبانی تربیتی مکتب اسلام بوده و این باید از اهم رسالت های دانشگاه ها و مراکز آموزشی باشد. وی رسیدن به مدینه فاضله را تنها در گرو تربیت های صحیح اسلامی ـ انسانی همه افراد جامعه می دانست.