«ن وَالقَلَمِ»
«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه مینویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهان«ن وَالقَلَمِ»
«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه مینویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهان
جایگاه تعلیم و تربیت از منظر مقام معظم رهبری
پایگاه بصیرت؛ گروه سیاسی / محمد رضا اسکندری / تعلیم مصدر باب تفعیل از ریشه «ع ـ ل ـ م» و به معنای آموختن و آگاهانیدن است.تعلیم، آگاهی دادن و تعلّم آگاه شدن نفس به یک موضوع است. برخی گفته‌اند: تعلیم، بر خلاف اِعلام، ویژه اموری است که با تکرار و فراوانی همراه باشند، به گونه‌ای که اثری از آنها در ذهن متعلّم پدید آید، بر همین اساس می‌توان گفت تعلیم بیان و روشن کردن چیزهایی است که شخص جاهل به کمک آنها عالم می‌شود.
تربیت مصدر باب تفعیل از مادّه «ر ـ ب ـ ب» یا «ر ـ ب ـ و» و به معنای پروردن و پرورانیدن و تهذیب است. ابن‌فارس معنای تربیت را به سه اصل بازمی‌گرداند: ۱. اصلاح کردن؛ ۲. همراهی کردن و ملازم بودن با موضوع تربیت که منظور از آن مراقبت مداوم از متربّی است؛ ۳. پیوستگی مربّی و متربّی در فرایند تربیت. تربیت، ایجاد کردن تدریجی چیزی تا رسیدن آن به سر حدّ کمال است. در تعریفی دیگر تربیت فراهم ساختن بستری برای برانگیختن و رشد استعدادهای نهفته در یک موجود است، به نحوی که بتواند به شکلی مستمرّ او را در راه رسیدن به کمال وجودی یاری دهد. ترکیب عطفی «تعلیم و تربیت» در فارسی به «آموزش و پرورش» ترجمه شده است.
بررسی نقش تربیت اخلاقی از دیدگاه پیامبراعظم (ص) درجهت تحقق وظایف فردی واجتماعی
سال اول، شماره دوم، بهار 1389، ص 97 ـ 116
زهرا بیات*
چکیده
تربیت اخلاقی فرآیند زمینه‌سازی و به کارگیری شیوه‌هایی برای شکوفا‌سازی، تقویت و ایجاد صفات و رفتارهای اخلاقی، و اصلاح و از بین‌بردن رفتارها و آداب غیراخلاقی در انسان است. بی‌تردید، اصلاح و تهذیب نفس در سعادت فردی و اجتماعی، و دنیوی و اخروی انسان نقش بسزایی دارد. بر این اساس، این تحقیق به بررسی نقش تربیت اخلاقی از دیدگاه پیامبر اعظم(ص) در جهت تحقق وظایف فردی و اجتماعی می‌پردازد.
در این پژوهش از روش بررسی اسنادی و کتابخانه‌ای، و تحلیل مباحث استفاده شده است. نتیجة کلی به دست‌آمده این است که تربیت اخلاقی از دیدگاه پیامبر اعظم(ص) در جهت تحقق وظایف فردی و اجتماعی، جامعة اسلامی را به سوی کمال و مصونیت در برابر سایر موانع و مشکلات و ناهنجاری‌ها رهنمون می‌شود. آنچه که انسان را به این کمال می‌رساند، تربیت اوست و در راستای تحقق یافتن فضایل اخلاقی و پرهیز از رذایل اخلاقی است تا بدین وسیله، انسان به کمال و سعادت الهی برسد.
کلید واژه‌ها: پیامبر اعظم(ص)، وظایف فردی، وظایف اجتماعی، تربیت اخلاقی.
روشهای آموزش و تربیت دینی در سیره عملی پیامبر اعظم(ص)
اشاره
در این نوشتار شیوه های آموزشی و تربیتی حضرت رسول اعظم(ص) مورد بحث قرار گرفته است. آنچه در این مقاله مورد نظر است نشان دادن شیوه های متنوع آموزشی و تربیتی حضرت در امر تعلیم و تربیت است شیوه هایی که هر کدام در جایگاه مناسب خود می تواند در امر تعلیم و تربیت مهم تلقی گردد. شیوه های مورد بحث عبارتند از: آموزش به روش غیرمستقیم، آموزش به شیوه تکرار، آموزش به شیوه عکس العمل مناسب، آموزش به شیوه پرسش و پاسخ، آموزش به شیوه تمثیل، آموزش به شیوه رفتاری نه تنها رهنمود گفتاری، آموزش به شیوه خطابه، آموزش به شیوه استفاده از وسایل کمک آموزشی، آموزش به شیوه عینی و تجربی، آموزش به روش نمایش خود عمل.
سیره عملی پیامبر اعظم(ص) در تعلیم و تربیت
مقدمه:
بدون تردید سازندگی درونی انسان و اصلاح و تهذیب نفس او در سعادت فردی و جمعی، دنیوی و اخروی او نقش بسزایی دارد. بطوریکه اگر انسان تمامی علوم را تحصیل کند و کلیه نیروهای طبیعت را مسخر خویش کند اما از تسخیر درون و تسلط برنفس خود ناتوان باشد از رسیدن به سعادت و نیل به کمال باز خواهد ماند. از این رو تربیت روحی و اخلاقی انسان در یک کلام«برنامه انسان سازی» برای هرجامعه ای امری بغایت جدی و حیاتی است.
با این وصف نگاهی به اوضاع جوامع بشری، نشان میدهد که آنچه قبل از همه بدست فراموشی سپرده شده است، تربیت اخلاقی و معنوی انسان است. تمامی نابسامانی های موجود در سطح بین المللی و گرفتاریهای روزافزون آن،همگی ناشی از غفلت انسان از امر «تربیت» و سازندگی روحی و اخلاقی خودش است.
انسان ظاهراً متمدن امروزی نیک می داند که در عرصه تسلط بر خود و امیال و کششهای ناموزون خویش کمترین توفیقی بدست نیاورده است ولی هرگز این شکست بزرگ و اساسی را به روی خود نمی آورد و چنان وانمود می کند که گوئی فاجعه ای بوجود نیامده و چیزی از دست نرفته است. اما در این میان برهیچکس پوشیده نیست که در این تمدنهای ظاهر فریب آنچه قبل از همه بدست فراموشی سپرده شده است همانا «انسان» و فضایل و کرامات انسانی است. حال قصد داریم باتوجه به اوضاع و شرایط کنونی دنیا، اهمیت و ضرورت و فوریت تعلیمات اخلاقی دین مبین اسلام و بخصوص آشنایی با سیرۀ اخلاقی و تعلیم و تربیتی پیامبر بزرگوار اسلام که الگوی کامل اخلاقی است بیش از پیش احساس می شود . بنابراین در این مقال تلاش شده است با پرداختن به سیرۀ تربیتی پیامبر اعظم(ص) گامی مثبت در جهت بسط و گسترش و احیای ارزشهای اصیل اخلاقی و سیرۀ عملی آن حضرت در ابعاد مختلف رفتار مربیان و متربیان جامعه اسلامی مان را با آن هماهنگ ساخته و با الگو گرفتن و قراردادن خود متربیان جامعیت نظام تربیتی اسلام را جامه عمل بپوشانیم.
چکیده:
از آنجاکه انسان موجودی پیچیده و ماهیت از اوئی و بسوی اوئی دارد و ابعاد وجودی وی از خاک و معنی مرکب شده است. این پیچدگی انسان بدون شک نیازمند توجه خاص و همه جانبه به ساختار خلقت را می طلبد از این رو تربیت روحی و اخلاقی و در یک کلام برنامه انسان سازی به عنایت جدی است. ما در دوره ای زیست می کنیم که تمدنهای ظاهر فریب انسان را به سمت انحراف و سرآب سوق می دهد و آثار و تبعات آن زمینه ساز سقوط اخلاقی و حاکمیت بی بند و باری و افسارگسیختگی را موجب شده است.
لذا برای رهایی از حاکمیت انحطاط و تسلط و اغراض و هوسهای شخصی و گروهی عده ای سودجو و نفس پرست انسان امروزی بیش از گذشته نیازمند الگوهای تمام عیار و جامع و مانعی است که به آن توسل و تبعیت نماید و عقل و منطق را پسند کند و حاکمیت دین و مروجان دینی را بپذیرد تا نور معنویت در دلهای وی ملکه گردد و براساس تعلیمات آنان به خودسازی و اصلاح و تهذیب نفس بپردازد تا به سعادت موعود نایل آید. شایسته آن دیدم که در این مقال با ارائه سیره عملی زندگی نبی مکرم اسلام (ص) در تمامی ابعاد و با تحصیل کمالات عالی انسانی(مکارم اخلاق) زمینه را برای تهذیب نفس(خودسازی) خویشتن و سایرین فراهم نمائیم. لذا قصد آن بوده است که برای احیای ارزشهای اصیل با توسل به سیره نبوی اصول انسانی را که شرط لازم برای حیات جاودانه است بسط و گسترش دهیم.