اهداف شخصی
الف) اهداف بینشی
شناخت حقیقت وجود خود و کمال حقیقی آن
عن أمیر المؤمنین (ع): غایَهُ المعرفهِ أن یعرِفَ المَرءُ نفسَه: (1) نهایت معرفت، خودشناسی است؛ نالَ الفوزَ الاکبرِ من ظَفَرِ بمعرفهِ النَّفس: (2) کسی که به شناخت خود نائل آید به بالاترین رستگاری دست یافته است؛ مَن عَرَفَ نفسه عرفه ربَّه: (3) آن که خود را بشناسد، پروردگارش را شناخته است؛ مَن لَم یَعرِف نَفسَه بَعُدَ عن سَبیلِ النَّجاه و خَبَطَ فی الضَّلال و الجَهالات: (4) کسی که خود را نشناسد از راه نجات دور می شود و به بیراهه گمراهی و نادانی ها مبتلا می گردد.شناخت جایگاه انسان در نظام آفرینش
قرآن کریم: وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً: (5) و به تحقیق که فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا ] بر مرکب ها[ حمل کردیم و از روزی های پاکیزه روزی شان کردیم و آنها را بر بسیاری از آفریدگان خود برتری کامل دادیم؛ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ: (6) همانا انسان را در بهترین صورت آفریدیم، سپس او را به پست ترین جای باز گرداندیم، مگر کسانی که ایمان آورند و عمل صالح انجام دادند که پاداشی بی پایان دارند.
شناخت غایت و هدف خلقت انسان
قرآن کریم: ...إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ: (7) ما از آن خداییم و به سوی او باز می گردیم؛ یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاَقِیهِ: (8) ای انسان، تو به سوی پروردگارت با تلاش رهسپار هستی و در نهایت او را ملاقات خواهی کرد.شناخت نسبت دنیا با آخرت
قرآن کریم: بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقَى: (10) بلکه شما زندگی دنیا را ترجیح می دهید، در حالی که آخرت بهتر و پایدارتر است.شناخت اهمیت و فرصت استثنائی زندگی
قرآن کریم: وَ ابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لاَ تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا...: (15) و در آنچه خدا به تو داده است به دنبال خانه ی آخرت باش و بهره ی خود را از دنیا نیز فراموش نکن.شناخت فضایل و راه تقویت و تثبیت آنها و شناخت رذایل و راه زدودن آنها
عن أمیر المؤمنین (ع): الجَهلُ بالفضائِل مِن أقبَحِ الرَّذائِل: (19) نشناختن فضائل، خود از زشت ترین رذائل است؛ مَن لَم یعرِفِ الخیرَ من الشَّرّ فهو بمنزله البهیمَه: (20) کسی که خوبی را از بدی تشخیص ندهد، همچون چارپاست.شناخت جایگاه و نقش خود با توجه به ویژگی های شخصی همچون جنسیت، امتیازها و کمبودها
عن أمیر المؤمنین (ع): رَحِمَ ا للهُ ا مرءً عرفَ قدره و لم یتعدَّ طورَه: (22) خداوند رحمت کند کسی را که اندازه ی خود را بشناسد و از آن نگذرد؛ جهلُ المرءِ بعیوبِه من أکبرِ ذنوبِه: (23) نادانی انسان نسبت به عیب های خودش از بزرگترین گناهان اوست.آشنایی با شیوه های حفظ سلامت و نشاط و تقویت جسم و روح
ب) اهداف گرایشی
گرایش به کمال حقیقی خود ( قرب الهی)
قرآن کریم: ... وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبّاً لِلَّهِ...: (24) و آنان که ایمان آوردند محبتشان به خداوند شدیدتر است.گرایش به کمالات برتر، همچون رضایت الهی و لذت های پایدار اخروی
قرآن کریم: أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ کَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ: (27) پس آیا کسی که به دنبال رضایت خداوند بوده همچون کسی است که غضب خدا را به دست آورده و جایگاهش دوزخ است و دوزخ بد سرانجامی است؛ ..... أَرَضِیتُمْ بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا مِنَ الْآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فِی الْآخِرَةِ إِلاَّ قَلِیلٌ: (28) آیا به جای آخرت به زندگی دنیا دل خوش کرده اید؟ پس ] بدانید[ متاع زندگی دنیا در برابر آخرت جز اندکی نیست.احساس عزت نفس
قرآن کریم: ... وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ...: (30) و عزت مخصوص خدا، رسول او و مؤمنان است.حفظ و تقویت گرایش حقیقت جویی
قرآن کریم: إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ: (32) ] انسان ها در زیان کاری هستند[ به جز آنان که ایمان آوردند و عمل شایسته انجام دادند و یکدیگر را به ] پیروی[ حق سفارش کردند و به بردباری توصیه نمودند.پرورش حس زیبایی شناسی و زیبایی خواهی
قرآن کریم: یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ... قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا خَالِصَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ...: (36) ای فرزندان آدم، زینت های خود را برای مساجد بر گیرید.... بگو چه کسی زینت خدا را که برای بندگانش بیرون آورده و روزی های پاکیزه را حرام کرده است؟ بگو اینها برای مؤمنان در زندگی دنیاست و روز قیامت به آنها اختصاص دارد.علاقه به دین حق، انگیزه ی کافی برای یادگیری وظایف دینی و عمل به آنها
قرآن کریم: وَ إِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ...: (40) و آنگاه که آیاتی را که بر رسول خدا نازل می شود می شنوند، می بینی که از ] شوق[ دریافت حقیقت، اشک از چشمانشان جاری می شود.انگیزه ی کافی برای حفظ سلامت و تقویت تن و روان، و رفع موانع آن
عن أمیر المؤمنین (ع) : الصَّحَّهُ أفضَلُ النِّعَم: (42) سلامتی برترین نعمت است؛ .... یا ربِّ قَوِّ علی خدمتک جوارحی و اشدد علی العزیمه جوانحی ...: (43) پروردگارا اعضا و اندام مرا در راه خدمت به خودت قوت ببخش و پهلوهایم را بر اراده ی محکم نیرومند کن.ج) اهداف رفتاری
پرورش قوه ی تعقل و تفکر
قرآن کریم: کَذٰلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ: (44) خداوند این چنین آیات خود را برای شما تبیین می کند تا تعقل کنید؛ ... قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الْأَعْمَى وَ الْبَصِیرُ أَفَلاَ تَتَفَکَّرُونَ: (45) بگو آیا کور و بینا برابرند؟ پس آیا تفکر نمی کنید؟الگو قرار دادن زندگی معصومان علیهم السلام و دیگر بزرگان دین و پیروی از ایشان
قرآن کریم: لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثِیراً: (52) همانا در رسول خدا برای شما الگویی نیکوست برای کسانی که به خداوند و روز بازپسین امید دارند و یاد خدا زیاد کنند؛ قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ...: (53) همانا برای شما در ابراهیم و پیروانش الگویی نیکوست.تثبیت فضایل و زدودن رذایل اخلاقی، رعایت اعتدال و تلاش مداوم و همه جانبه جهت خودسازی و بهسازی خود
قرآن کریم: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا: (55) قطعاً کسی که نفس خود را تزکیه کرد رستگار شد و کسی که آلوده اش ساخت زیان دید.آزاد اندیشی و داشتن روحیه ی نقادی، مانند پرهیز از تعصبات ناروا، پیروی ظن و گمان، تقلید نابه جا و تبعیت بی دلیل از اکثریت، در رد و قبول آرا و نظریات
قرآن کریم: وَ إِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لاَ یَهْتَدُونَ: (64) و هنگامی که به آنها می گویند از آنچه خدا نازل کرده است پیروی کنید، می گویند ما از روشی که پدرانمان را بر آن یافتیم پیروی می کنیم. آیا اگر پدرانشان چیزی نفهمند و هدایت نیابند ] باز هم از آنان پیروی می کنند؟[؛ وَ مَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْیَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنَّ الظَّنَّ لاَ یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً: (65) و آنها به آن علم ندارند، تنها از گمان پیروی می کنند و همانا گمان هیچ گاه از حق بی نیاز نمی کند؛ وَ لاَ تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤَادَ کُلُّ أُولٰئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولاً: (66) و از آنچه نمی دانی پیروی مکن، همانا گوش و چشم و دل، همه ی آنها مورد سؤال هستند؛ وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ: (67) و اگر از اکثریت مردم زمین پیروی کنی، تو را از راه خدا گمراه می سازند. ایشان جز از گمان پیروی نمی کنند و تنها حدس می زنند.تقویت همت و اراده
عن أمیر المؤمنین (ع): قَدرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدرِ هِمَّته: (74) ارزش آدمی به اندازه ی ارزش همّت اوست؛ الشَّرفُ بِالهِمَمِ العالِیَه لا بِالرّمَمِ البالِیَه: (75) شرافت به همت های بلند است، نه به استخوان های پوسیده.رعایت نظم، مدیریت وقت و برنامه ریزی برای آینده با توجه به اهداف متعالی انسانی
عن أمیر المؤمنین (ع): ... أوصیکُما وَ جَمیعً وَلَدی و أهلی و مَن بلغَهُ کتابی بتقوی اللهِ و نظمِ أمرِکُم ...: (76) شما و همه ی فرزندان و خاندان خود و هر کس را که نوشته ی من به او رسد به تقوای الهی و نظم در کارتان سفارش می کنم؛ لِلحازمِ فی کُلِّ فعلٍ فضل: (77) دوراندیش در هر کاری برتری دارد؛ أحزَمُ الناسِ مَن کانَ الصَّبرُ و النَّظرُ فِی العَواقِبِ شِعارُهُ و دِثارُه: (78) دوراندیش ترین مردم کسی است که بردباری و عاقبت نگری جامه ی زیر و رو ] و ملازم[ او باشد.پرهیز از شتاب زدگی و اتخاذ تصمیمات نسنجیده
عن الصادق (ع) فی مَواعِظِ لُقمان لابنِه: یا بُنَیَّ الزِم نفسک التوده فی أمورِک...: (79) فرزندم! خود را به سنجیده کار کردن و پرهیز از شتاب زدگی در کارهایت وادار کن.رعایت و حفظ شأن خود
عن أمیر المؤمنین (ع): أفضَلُ الادبِ أن یَقِفَ الإنسانُ عِندَ حَدِّه و لا یتعدَّی قدرَه: (80) برترین ادب آن است که انسان حد خود را بشناسد و از مقدار خود تجاوز نکند.اعتماد به علمای راستین دین و مشاوران فهیم، متدین و دلسوز
عن رسول الله (ص): استَرشِدوا العاقل و لا تعصوهُ فتندموا: (81) با عاقل مشورت کنید و با او نافرمانی نکنید که پشیمان می شوید.پرورش استعدادهای هنری
عن رسول الله (ص): إنَّ مَنَ الشِّعرِ و إنَّ مِنَ البیانِ لَسِحراً: (83) برخی شعرها حکمت است و برخی بیان ها مسحورکننده.توجه به سلامت و نشاط، حفظ بهداشت، تقویت تن و روان و پرهیز از سستی و تنبلی
قرآن کریم: فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ: (84) پس باید انسان به غذای خود بنگرد؛ یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً.....: (85) این مردم از آنچه در زمین حلال و پاکیزه است بخورید؛ .....وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاَتُسْرِفُوا...: (86) بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید؛ وَ لاَ تَهِنُوا وَ لاَ تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کنْتُمْ مُؤْمِنِینَ: (87) و سستی نورزید و غمگین مباشید و اگر مؤمن باشید شما برترید.اهداف فرهنگی - اجتماعی
الف) اهداف بینشی
شناخت باورها، ارزش ها و آداب و سنن فرهنگی - اجتماعی اسلام
اسلام همه ی انسان ها را در خلقت از یک ریشه می داند و امتیازی برای هیچ کس به سبب رنگ پوست، نژاد، قبیله و مانند آنها قائل نیست و با دعوت انسان ها به پذیرفتن دین حق و تلاش برای تقرب به خداوند، تنها ملاک فضیلت را تقوا می داند. همچنین برای افراد و گروه های مختلف جامعه، مانند اعضای خانواده، خویشاوندان، همسایگان، معلمان و مربیان و متعلمان و متربیان، حقوق فردی و اجتماعی تعیین می کند و به رعایت عدالت در روابط اجتماعی، کمک به نیازمندان، بی پناهان و یتیمان و همچنین به ایثار، گذشت، مدارا و برادری با مؤمنان و بیزاری از کفار و منافقان امر می کند و برای انصاف در گفتار و رفتار، راست گویی و امانت داری، تلاش برای احقاق حقوق دیگران، پرهیز از مفاسد فرهنگی و اجتماعی و امر به معروف و نهی از منکر، فرمان می دهد. بنابراین، شناخت باورها و ارزش های مزبور و آداب و سنن متناسب با آنها، برای تعلیم و تربیت در ساحت فرهنگی - اجتماعی گام نخست تلقی می شود.شناخت منابع، مفاخر، آثار و رسوم قابل قبول در عرصه فرهنگی - اجتماعی
عن أمیر المؤمنین (ع) : ... وَ لا تَنقُض سُنَّهً صالِحَهً عَملَ بها صُدُورُ هذهِ الامَّهِ و اجتمعت بِهَا الالفَهُ و صلُحَت علیها الرعیَّه، و لا تُحدِثَنَّ سنَّهً تَضُرُّ بشیءٍ من ماضی تِلکَ السُّنَنِ فیکونَ الأجرُ لِمَن سنَّها و الوِزرُ علیکَ بما نَقَضتَ مِنها ...: (99) و سنت و آیین شایسته ای را که بزرگان این امت به آن رفتار کرده و مردم به آن به هم پیوسته و رعیت با آن اصلاح شده اند، بر هم مزن و روشی را که به آن سنت های خوب پیشین زیان وارد می کند پدید نیاور، که پاداش برای آورنده آن سنت ها باشد و کیفر برای تو در برابر سنت ها ] ی نیکویی[ که در هم شکستی.آگاهی از باورها، ارزش ها، رسوم و مظاهر فرهنگی - اجتماعی معارض و راه های مقابله با آنها
قرآن کریم: وَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ قَالُوا حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا أَ وَ لَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ لاَ یَهْتَدُونَ: (100) و هنگامی که به آنها گفته شود به سوی آنچه خداوند نازل کرده و به سوی پیامبر بیایید، می گویند آنچه پدران را بر آن یافته ایم ما را بس است. آیا هر چند پدرانشان چیزی نمی دانسته و هدایت نیافته بودند ] از آیین و روش آنها پیروی می کنند؟[آشنایی با علوم و فنون مختلف و مهارت های زندگی با توجه به توان مندی ها و علاقه فردی و نیازها جامعه
عن رسول الله (ص): خَیرُ العِلم ما نَفَع: (103) بهترین علم آن است که سودمند باشد.شناخت حقوق و وظایف خود نسبت به دیگران
عن الحسن العسکری (ع): أعرَفُ الناسِ بِحقوقِ إخوانِه و أشَدُّهُم قَضاءً لَها أعظَمُهُم عِندَ اللهِ شَأناً: (105) هر کس حقوق برادرانش را بهتر بشناسد و بیشتر ادا کند نزد خدا مقام بزرگتری خواهد داشت.شناخت گروه های اجتماعی سالم و ناسالم، و آسیب ها، نابهنجاری ها و مخاطرات اجتماعی
عن الصادق (ع): ... وَ العالِمُ بِزَمانِه لا تَهجُمُ عَلیهِ اللَّوابِس ...: (106) و کسی که به زمان خویش آگاه باشد، امور مشتبه بر او هجوم نمی آورند؛ عَلَی العاقِلِ أن یَکونَ عارِفاً بِزَمانِه مُقبِلاً عَلی شأنِه حافظاً للِِسانِه: (107) عاقل باید زمان خود را بشناسد، به جایگاه خود روی آورد و زبانش را نگاه دارد.شناخت قوانین و مقررات اجتماعی و بین المللی
ب) اهداف گرایشی
گرایش به باورها، ارزش ها و آداب و سنن فرهنگی - اجتماعی اسلام در برابر باورها، ارزش ها، رسوم و الگوهای فرهنگی - اجتماعی بیگانه، همچون خرافات، بدعت ها، روابط ناسالم و مفاسد اجتماعی
قرآن کریم: إذ جَعَلَ الَّذینَ کَفَرُوا فی قلوبِهُم الحمیَّه حَمِیهَ الجاهِلیَّه فأنزَلَ اللهُ سَکینتَهُ علی رَسُولِه و عَلَی المُومِنین و الزمَهُم کَلِمَه التَّقوی و کانُوا اَحَقَّ بِها و أهلَها و کانَ اللهُ بِکُلِّ شیءٍ علیماً: چون آنان که کافر شدند در دل های خود تعصب، ] از نوع[ تعصب جاهلی ورزیدند، پس خداوند آرامش خود را بر رسول خود و بر مؤمنان فرستاد و کلمه ی تقوا را ملازم آنان ساخت و آنان به آن سزاوارتر بودند و اهلیت آن را داشتند. خداوند به همه چیز داناست؛ أَفَحُکْمَ الْجَاهِلِیَّةِ یَبْغُونَ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُکْماً لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ: (108) پس آیا حکم جاهلیت را می جویند؟ و برای اهل یقین، حکم چه کسی از حکم خداوند نیکوتر است؟احساس مسئولیت در برابر رفتار و منش نادرست دیگران
عن رسول الله (ص) کُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مسئولٌ عَن رَعیَّتِه: (112) همه ی شما نگاهبان و همه ی شما درباره ی آنچه زیر نظر شماست مسئول هستید.گرایش عمومی به مطالعه و تحقیق
انگیزه ی کافی برای ورود به عرصه های تخصصی، با در نظر گرفتن اولویت های فردی و اجتماعی
علاقه به والدین، خانواده و تحکیم روابط خویشاوندی ( صله رحم)
قرآن کریم: وَ قَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَ لاَ تَنْهَرْهُمَا وَ قُلْ لَهُمَا قَوْلاً کَرِیماً: (113) و پروردگارت چنین حکم کرد که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آنها یا هر دو نزد تو به بزرگسالی رسیدند به آنها اف نگو و آنها را مرنجان و با ایشان با احترام و اکرام سخن بگو.علاقه به برقراری روابط سازنده با دیگران
عن أمیر المؤمنین (ع): أعجَزُ الناسِ مَن عَجَزَ عَنِ اکتِسابِ الإخوانِ و أعجَزُ مُنهُ مَن ضَیَّعَ مَن ظَفِرَ بهِ منهُم: (116) ناتوان ترین مردم کسی است که نتواند برادرانی به دست آورد و ناتوان تر از او کسی است که برادرانی را که به دست آورده از دست بدهد.تقویت حس تعاون و همیاری و خدمت رسانی به دیگران
قرآن کریم: ... وَ تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى وَ لاَتَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ...: (118) و در نیکوکاری و پرهیزگاری همیاری کنید و در گناه و تعدی همکاری نکنید.احساس مودّت و اخوّت با مؤمنان و نفرت نسبت به دشمنان اسلام
قرآن کریم: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ (122) ...: همانا مؤمنان برادر یکدیگرند؛ وَ لاَ تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا...: (123) و کینه مؤمنان را در دل هایمان قرار مده؛ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ...: (124) محمد (ص) رسول خداست و آنان که با او هستند، بر کفار سخت گیر و میان خود مهربان هستند؛ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ وَلْیَجِدُوا فِیکُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ: (125) ای مؤمنان، با کافرانی که مجاور شما هستند بجنگید و باید در شما درشتی و خشونت ببینند و بدانید که خدا با تقوا پیشگان است؛ لاَ تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ أُولٰئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمَانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ یُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولٰئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلاَ إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ: (126) قومی را که به خدا و روز قیامت ایمان دارند نخواهی یافت که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند، هرچند آنها پدران یا فرزندان یا برادران یا اقوام ایشان باشند. خداوند در دل های ایشان ایمان را ثبت نموده و با روحی از جانب خود تأیید کرده است و آنها را به بهشت هایی که از زیر آن نهرها جاری است وارد می کند، و در آنها جاودانه خواهند بود. خداوند از ایشان خشنود است و ایشان از خداوند خشنودند. اینها حزب خدا هستند و همانا حزب خدا رستگار هستند؛ قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْکُمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنَا بِکُمْ وَ بَدَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَداً حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ...: (127) همانا در شخص ابراهیم و یارانش برای شما الگویی نیکو بود، آن هنگام که به قوم خود گفتند ما از شما و آنچه به جای خداوند می پرستید بیزاریم و به ] عقیده ی شرک آلود[ شما کافر هستیم و میان ما و شما همواره دشمنی و کینه آشکار خواهد بود تا زمانی که به خدای یگانه ایمان آورید.گرایش نداشتن به امور نامتناسب با شئون اجتماعی، از قبیل امور مربوط به جنسیت
عن رسول الله (ص): لیسَ مِنّا مَن تَشَبَّهَ بالرجالِ من النساء و لا من تشبَّهَ بالنساءِ مِنَ الرِّجال: (131) زنانی که شبیه مردان شوند و مردانی که خود را شبیه زنان سازند، از ما نیستند.پینوشتها:
1- غررالحکم، ح 6365.
2- غررالحکم، ح 9965.
3- غررالحکم، ح 7946.
4- غررالحکم، ح 9034.
5- اسراء 70.
6- تین 4-6.
7- بقره 156.
8- انشقاق 6.
9- الحر العاملی، الجواهر السنیه، ص 361.
10- اعلی 16و 17.
11- الاحسائی، عوالی اللئالی، ج1، ص 267، ح 66.
12- نهج البلاغه، خطبه 156.
13- بحارالأنوار، ج75، ص 67، ح3.
14- نهج البلاغه، خطبه 133.
15- قصص 77.
16- نهج البلاغه، حکمت 21.
17- غررالحکم، ح 3430.
18- غررالحکم، ح 9689.
19- غررالحکم، ح 2054.
20- الکافی، ج8، ص 24.
21- بحارالأنوار، ج13، ص 411.
22- غررالحکم، ح 5204.
23- بحارالأنوار، ج75، ص 91.
24- بقره 165.
25- بحارالأنوار، ج91، ص 148 ( مناجاه المریدین) .
26- بحارالأنوار، ج91، ص 150 ( مناجاه المفتقرین).
27- آل عمران، 162.
28- توبه، 38.
29- نهج البلاغه، خطبه ی 98.
30- منافقون 8.
31- الکافی، ج 5، ص 64، ح6.
32- عصر 3.
33- کنزالعمال، ح 43152.
34- نهج البلاغه، خطبه ی 125.
35- الصدوق، الخصال، ج1، ص 53، ح70.
36- اعراف، 31 و 32.
37- بحارالأنوار، ج 76، ص 307.
38- غررالحکم، ح 1175.
39- محمدبن الحسن الطوسی، الأمالی، ص 275، ح 526.
40- مائده 83.
41- بحارالأنوار، ج 91، ص 149 ( مناجاه المحبین) .
42- غررالحکم، ح 1050.
43- مفاتیح الجنان، دعای کمیل.
44- بقره 242.
45- انعام 50.
46- غررالحکم، ح 475.
47- غررالحکم، ح 1693.
48- غررالحکم، ح 3785.
49- نهج البلاغه، حکمت 38.
50- بحارالانوار، ج 74، ص 282 ( خطبه ی وسیله).
51- مستدرک الوسائل، ج 11، ص 183، ح 12689.
52- احزاب 21.
53- ممتحنه 4.
54- نهج البلاغه، خطبه ی 97.
55- شمس 9 و 10.
56- کنزالعمال، ح 5217.
57- غررالحکم، ح 5932.
58- غررالحکم، ح 3269.
59- غررالحکم، ح 8357.
60- غررالحکم، ح 5059.
61- غررالحکم، ح 10365.
62- نهج البلاغه، حکمت 359.
63- مستدرک الوسائل، ج11، ص 193، ح 12721.
64- بقره 170.
65- نجم 28.
66- اسراء 36.
67- انعام 116.
68- البرقی، المحاسن، ج1، ص 230، ح 169.
69- نهج البلاغه، حکمت 147.
70- نهج البلاغه، خطبه 234 ( خطبه ی قاصعه)
71- غررالحکم، ح 1078.
72- الحلوانی، نزهه الناظر و تنبیه الخاطر، ص 91، ح14.
73- الصدوق، معانی الأخبار، ص 266، ح1.
74- نهج البلاغه، حکمت 47.
75- غررالحکم، ح 1991.
76- نهج البلاغه، نامه ی 47.
77- غررالحکم، ح 7335.
78- غررالحکم، ح 3275.
79- بحارالأنوار، ج 13، ص 419، ح 14.
80- غررالحکم، ح 3241.
81- محمدبن الحسن الطوسی، الأمالی، ص 153، ح 252.
82- غررالحکم، ح 5756.
83- من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 379، ح 5805.
84- عبس 80.
85- بقره 168.
86- اعراف 31.
87- آل عمران 139.
88- غررالحکم، ح 10028.
89- الکافی، ج 2، ص 230، ح 1.
90- بحارالأنوار، ج 63، ص 422، ح 37.
91- غررالحکم، ح 8545.
92- وسائل الشیعه، ج 24، ص 241، ح 30437.
93- حجرات 13.
94- نحل 90.
95- کنزالعمال، ج3، ص 93، ح 5652.
96- بحارالأنوار، ج 74، ص 133، ح43.
97- الکافی، ج1، ص 71، ح12.
98- بحارالأنوار، ج1، ص 180، ح 64.
99- نهج البلاغه، نامه 53.
100- مائده 104.
101- الکافی، ج1، ص 54، ح2.
102- بحارالأنوار، ج73، ص 349.
103- من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 402، ح 5868.
104- ابوالفتح الکراجکی، کنز الفوائد، ج2، ص 109.
105- احمدبن علی الطبرسی، الاحتجاج، ج2، ص 267.
106- الکافی، ج1، ص 27.
107- الکافی، ج2، ص 116، ح20.
108- مائده 50.
109- الکافی، ج2، ص 85.
110- کنزالعمال، ح 5599.
111- الکافی، ج1، ص 166، ح3.
112- الاحسائی، عوالی اللئالی، ج1، ص 364، ح51.
113- اسراء، 23.
114- بحارالأنوار، ج 68، ص 387.
115- نهج البلاغه، خطبه 166.
116- نهج البلاغه، حکمت 12.
117- بحارالأنوار، ج74. ص 149، ح 73.
118- مائده 2.
119- وسائل الشیعه، ج16، ص 378، ح 21808 .
120- وسائل الشیعه، ج16، ص 357، ح 21755.
121- الکافی، ج2، ص 164، ح4.
122- حجرات، 10.
123- حشر، 10.
124- فتح، 29.
125- توبه 123.
126- مجادله 22.
127- ممتحنه 4.
128- الکافی، ج2، ص 247.
129- غررالحکم، ح 10849.
130- غرر الحکم، ح 2703.
131- کنز العمال، ج15، ص 324، ح 41237.
منبع مقاله: گروه نویسندگان؛ زیر نظر محمد تقی مصباح یزدی؛ (1390)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه)، چاپ دوم
برای مشاهدۀ منبع این مطلب اینجا کلیک نمایید.