گذری بر زندگانی امام جعفر صادق(ع)

      

امام جعفر صادق علیه السلام در هفدهم ربیع الاول سال 83 هجری روز جمعه در هنگام طلوع فجر مصادف با میلاد حضرت رسول چشم به جهان گشود، پدرش امام محمد باقر ( ع ) و مادرش "ام فروه " دختر قاسم بن محمد بود.

کنیه امام صادق (ع)  

کنیه آن حضرت ابو عبد الله بوده است و این کنیه از دیگر کنیه‏هاى وى معروف‏تر و مشهورتر است. محمد بن طلحه گوید: برخى کنیه آن حضرت را ابو اسماعیل دانسته‏اند. ابن شهر آشوب نیز در کتاب مناقب مى‏گوید: آن حضرت مکنى به ابو عبد الله و ابو اسماعیل و کنیه خاص وى ابو موسى بوده است.

لقب امام صادق (ع)

آن حضرت القاب چندى داشت که مشهورترین آنها صادق، صابر، فاضل و طاهر بود. از آنجا که وى در بیان و گفتار راستگو بود، او را صادق خواندند.

فرزندان امام صادق (ع)

آن حضرت ده فرزند داشت. هفت پسر و سه دختر. برخى فرزندان آن حضرت را یازده تن ذکر کرده‏اند که هفت نفر از آنان پسر و باقى دختر بوده‏اند. نام فرزندان آن حضرت چنین بوده است: اسماعیل اعرج که او را اسماعیل امین نیز خوانده‏اند، عبد الله، ام فروه، وى همان کسى است که با پسر عموى خود که همراه با زید بن على قیام کرده بود ازدواج کرد. شیخ مفید گوید: مادر آنان فاطمه، دختر حسین بن على بن حسین بن على بن ابى طالب بوده است. عبد العزیز بن اخضر جنابذى گوید: مادر آنان فاطمه، دختر حسین اثرم بن حسن بن على بن ابى طالب نام داشته است.

فرزندان دیگر آن امام (ع) عبارت بودند از: امام موسى کاظم، محمد دیباج و اسحاق و فاطمه کبرى، که از کنیزى به نام حمیده بربریه، زاده شده بودند. عبد العزیز بن اخضر جنابذى گوید: وى به همسرى محمد بن ابراهیم بن محمد بن على بن عبد الله بن عباس درآمد و در خانه او نیز وفات یافت.

دیگر از فرزندان آن حضرت عبارت بودند از: عباس، على عریضى، اسماء و فاطمه صغرى، که هر یک از کنیزى متولد شده بودند. کسانى که فرزندان امام (ع) را ده تن دانسته‏اند از ذکر نام فاطمه کبرى خوددارى کرده‏اند و آنان که اولاد وى را یازده نفر کرده‏اند فاطمه کبرى را جزو فرزندان امام صادق (ع) قلمداد کرده‏اند.

از عبارت ابن شهر آشوب در کتاب مناقب چنین برمى‏آید که ام فروه همان اسماء بوده است. چنان که مى‏گوید: «اسماء ام فروه، کسى است که پسر عمویش که در رکاب زید بن على قیام کرده، او را به زنى گرفت‏». صحت این نظر بعید نیست. چرا که ام فروه، کنیه به حساب مى‏آید نه اسم. با این ترتیب اگر فاطمه کبرى را جزو فرزندان امام ذکر کنیم و ام فروه و اسماء را یک تن بدانیم، اولاد آن امام همان ده تن خواهد بود.

خلاصه‌ای از زندگی امام رضا(ع)

 

امام علی ‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام می‌باشند. آن حضرت  در سن 35 سالگی عهده‌دار مسئولیت امامت ورهبری شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختی‌ها و رنج بسیاری رابر امام رواداشتند و سر انجام مامون عباسی ایشان رادرسن 55 سالگی به شهادت رساند. دراین نوشته به طور خلاصه, بعضی ازابعاد زندگانی آن حضرت را بررسی می نماییم.
نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان "رضا" به معنای "خشنودی" می‌باشد. امام محمد تقی علیه‌السلام امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل می‌فرمایند :" خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده‌اند و ایشان را برای امامت پسندیده اند و همینطور ( به خاطر خلق و خوی نیکوی امام ) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بود‌ند".
یکی از القاب مشهور حضرت " عالم آل محمد " است . این لقب نشانگر ظهور علم و دانش ایشان می‌باشد. جلسات مناظره متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش, بویژه علمای ادیان مختلف انجام داد و در همه آنها با سربلندی تمام بیرون آمد دلیل کوچکی براین سخن است، که قسمتی از این مناظرات در بخش " جنبه علمی امام " آمده است. این توانایی و برتری امام, در تسلط بر علوم یکی از دلایل امامت ایشان می‌باشد و با تأمل در سخنان امام در این مناظرات, کاملاً این مطلب روشن می‌گردد که این علوم جز از یک منبع وابسته به الهام و وحی نمی‌تواند سرچشمه گرفته باشد. 

امنیت اخلاقی از دیدگاه امام هادی(ع)

مقدمه

بر اساس تحقیقات پلیس انگلیس در هر شش تا بیست یک مورد خشونت علیه زنان انگلیسی در خانه صورت می‌گیرد. در این پژوهش که 28 سپتامبر 2000 انجام گرفت، بیش از 1300 پیام تلفنی درباره خشونت علیه زنان در خانه دریافت شد.

سالانه حدود یکصد هزار زن آسیب دیده از خشونت‌های خانگی در لندن برای دریافت کمک‌های پزشکی تلاش می‌کنند و هفده درصد از زنان آواره و بی خانمان نتیجه خشونت‌های خانگی هستند. الیزابت استانکو[1] «مدیر برنامه تحقیقاتی خشونت، در انجمن پژوهش‌های اجتماعی و اقتصادی انگلیس» معتقد است میزان واقعی خشونت‌های خانگی بر اساس گزارش‌های پلیس به دست نمی آید. به طور متوسط یک زن قبل از آنکه به پلیس مراجعه کند، 35 بار مورد خشونت و تعرض شوهر فعلی یا قبلی خود قرار می‌گیرد. مجله ساندی تایمز چاپ لندن، در یک گزارش نوشت: بیش از نیمی از زنان رده‌های بالای مشاغل حرفه‌ای و سی درصد از کارکنان امور اداری و دفتری در انگلستان و 77 درصد آنان در آمریکا با مزاحمت‌های مدیران و همکارانشان در محیط کار رو به رو هستند.[2] در طول قرن بیستم آمار طلاق هفتصد درصد رشد داشته است که بیشتر آن در دهه‌‌های پایانی این قرن رخ داده است. از هر پنج کودک آمریکایی که در سال 1986م به دنیا آمده‌اند ، سه نفر تا قبل از هیجده سالگی شاهد طلاق و جدایی والدین بوده‌اند.[3] بر اساس آمار، 75 درصد کودکانی که فاقد نیروی کافی عقلانی و روحی ‌اند، از پدر یا مادر الکلی هستند.کسانی که در حین انعقاد نطفه مست هستند، 35 درصد عوارض الکلیسم حاد را به فرزند خود منتقل می‌کنند.[4] جالب است بدانید که پنجاه درصد مرتکبین قتل، 8/77 درصد ضرب و شتم‌ها، 5/88 درصد سرقت‌ها و 8/88 درصد جرائم جنسی ، الکل مصرف کرده بودند و چهل درصد اطفال مجرم سابقه مصرف الکل داشته‌اند.[5]

حضرت عباس (ع) ؛ وفاداری و ایثار

شخصیت معنوی:

به تعبیر دین اسلام ، شخصیت انسان ها به تزکیه و تعلیم و سازندگی دو نیروی جاذبه و دافعه است.

اگر این دو نیرو متوقف شود ، انسان در سراشیبی سقوط قرار می گیرد چرا که تعالی و تکامل انسان به این دو نیرو وابسته است.

- دفع عوامل و زمینه های سقوط مانند خوددداری از ارتکاب به گناهان

- جذب فضایل و ارزش های اخلاقی مانند علم ، عمل صالح و آراسته شدن به خصلت های نیکو

انسان ها با نیروی تقوا ، روح پاک خود را از موانع رسیدن به کمال یعنی گناهان دور کرده و آن را با فضیلت های اخلاقی زینت می دهند تا نور الهی و ملکوتی در همه وجودشان متجلی شده و هر چه بیشتر به هدف اصلی خلقت که همان بندگی خدا و دستیابی به تکامل است برسند.

 بنابراین روشن می شود که کمالات و ابعاد وجودی حضرت عباس (ع) ناشی از برخورداری از ارزش های والای انسانی و دوری از گناه و مملو از عبودیت خالصانه در پیشگاه خدا و تواضع در برابر بندگان خاص الهی مانند امیرالمرمنین (ع) و برادرانش امام حسن و حسین (علیهم السلام) است.

 این ابعاد وجودی یعنی : فداکاری و ایثار ، شجاعت و دلاوری ، رشادت جسمی و روحی ،‌تقوای الهی ، جوانمردی که همه و همه به خاطر شایستگی آن حضرت بود و به همین دلیل وجود مبارکش سرشار از القاب و کنیه های پسندیده است که هر کدام بیانگر بخشی از ابعاد درخشان شخصیت اوست.

کنیه ها

- ابوالفضل

مشهورترین کنیه حضرت عباس(ع)، ابوالفضل است که نشان از فضیلت های بی شمار او در عرصه های مختلف زندگیش دارد .

مورخان نقل کرده اند: نامیده شدن او به ابوالفضل، به دو علت بوده است:

- داشتن پسری به نام فضل

- زندگی سرشار از فضیلت آن حضرت ، زیرا ابوالفضل یعنی پدر فضیلت ها

که به نظرمی رسد که علت دوم، مناسب تر باشد.

- ابوالقاسم

جابربن عبدالله انصاری در زیارت اربعین، خطاب به حضرت عباس(ع) گفته است:« السلام علیک یا اباالقاسم !‌السلام علیک یا عباس بن علی !» (1)

- ابوالقربه

یکی دیگر از این کنیه ها ، که دلاوری و مردانگی در آن جلوه گر است ابوالقربه می باشد که حکایت از شکافتن سینه سپاه دشمن در رسیدن به آب شریعه برای سیراب کردن کام تشنگان دارد.

القاب

- قمر بنی هاشم

حضرت عباس(ع) از زیبایی ویژه ای برخوردار بود و به خاطر صورت و سیرت زیبا و قامت رعنا و رشیدش او را « ماه خاندان بنی هاشم و قمر بنی هاشم» می خواندند.

- باب الحوائج

این مقام و لقب «باب الحوائج» را خداوند به حضرت عطا فرمود و وجود عظیم او را شایسته این لقب دانست.

توسل به حضرت نیز موجب رواشدن حاجات است؛ زیرا پذیرش شفاعتش در درگاه خداوند، قطعی است. او وسیله ای است برای تقرب به درگاه الهی و سالیان طولانی ،‌شیعه و سنی و مسلمان و غیر مسلمان دست دعا و چشم امید به سوی او داشته، از کرامات او گفتنی های فراوان دارند.

نویسندگان، ‌عالمان و محققان بسیاری، در این باره کتاب ها نوشته اند. (2)

- طیار

«طیار» لقبی است که امام سجاد(ع) ، عموی خود را بدان ستود و جلوه ای دیگر از حضرت ابوالفضل(ع) را آشکارکرد.

۴- سقّا

منصب سقایت و آب رسانی به تشنگان، یکی از زیباترین برنامه ها و خدمات اسلامی ، انسانی است.

یکی از کارهای مهم حضرت عباس(ع) سقایت بود. حضرت ابوالفضل(ع) این لقب را از پدرش علی(ع) و در جنگ بدربه دست آورد زمانی که با شجاعت به کنار چاهی که نزدیک دشمن بود، رفت و از آن برای مسلمانان آب آورد. (3)

وی در واقعه کربلا از مدینه تا مکه و از مکه تا کربلا ، مسئول آب رسانی به کاروان امام حسین(ع) و حیوانات آنها بود.

با توجه به اینکه همراهان امام حسین(ع) در آغاز، بیشتر از هزار نفر بودند، با افزودن حیواناتشان، می بینیم که  تأمین آب برای آنها کار بسیار مهمی بوده که حضرت انجام می داده است.

- علمدار

این نشان پر افتخار ، به دارنده پرچم و بیرق لشکر داده می شود که نمایانگر انسجام سپاه و استمرار مبارزه علیه دشمن داشت. و این مهم به عهده ابوالفضل العباس (ع) بود.

- الشّهید

حضرت ابوالفضل(ع) به راستی ، شایسته عنوان عمیق شهید و شهادت است چرا که به تمام امتیازات شهادت نائل شد .

امام سجاد (ع) وقتی به کنار پیکر مطهر ابوالفضل (ع) آمد، خطاب به او فرمود:« و علیک منّی السّلام من شهیدٍٍ مُحتسبٍ؛ ای شهید مخلص راه خدا، سلام من بر تو باد‌!»

- عبد صالح

این لقب به معنی بنده نیکوکار خداوند از زیارتنامه حضرت عباس(ع) و از زبان امام صادق(ع) گرفته شده است.

تدابیر امام حسن عسگری(ع) برای تداوم نظام ولایت

 آنچه درپی می آید بررسی اجمالی برخی از اقدامات امام حسن عسکری(ع(برای تداوم نظام امامت است که تقدیم خوانندگان عزیز می گردد .

مدت کوتاه حیات امام حسن عسکری(ع) به سه دوره تقسیم می گردد؛ تا چهار سال و چندماهگی و به قولی تا ۱۳ سالگی از عمر شریفش را در مدینه به سر برد. تا ۲۳ سالگی به اتفاق پدر بزرگوارش در سامرا می زیست و تا ۲۹ سالگی یعنی ۶ سال و اندی پس از شهادت امام دهم(ع) درسامرا ولایت بر امور و پیشوایی شیعیان را برعهده داشت.

حضرت امام حسن عسکری(ع) در یکی از پرتلاطم ترین ادوار تاریخ اسلام یعنی زمان حکومت خلفای عباسی دیده به جهان گشود و رهبری و هدایت جامعه اسلامی را برعهده گرفت. امام حسن عسکری(ع) درطی دوران عمر کوتاه خویش با سه نفر از خلفای عباسی معاصر بود که به ترتیب یک سال با خلافت معتز، یک سال با خلافت مهتدی و چهارسال با خلافت معتمد. این شش سال دقیقا مصادف بود با دوران امامت آن امام همام.

 ●شرایط بحرانی دوران امامت حضرت عسکری(ع)

در شرایط بحرانی و حساس آن دوران، حضرت امام هادی(ع) با درک ژرف و الهی خویش به صورت کتبی و شفاهی، شیعیان عصر خود را به پیروی و حمایت همه جانبه از فرزند گرامی خویش فرامی خواند، تا امت پس از شهادت قریب الوقوع ایشان دچار تفرقه، تشتت و گمراهی نشوند.

اهمیت این موضوع تا بدان پایه است که احادیث مربوط به جانشینی امام حسن عسکری(ع) بسیار متعدد و متواتر است.
هشتم ربیع الاول، شهادت آخرین نفر از سلسله پیشوایانی است که همگی پیش از امامت حضرت مهدی(عج) به شهادت رسیده اند و قطعا در این ۲۶۰ سال، فشارهای وارده بر ائمه اطهار(ع) روز به روز افزایش یافته و دوران امام حسن عسکری(ع) اوج این فشارها بوده است، چرا که پس از ایشان به اراده خداوند متعال آخرین نفر از سلسله هدایت بشری جهت محفوظ ماندن از تعدی ظالمانی که شهواتشان امیر سرزمین وجودشان بوده، از دیده ها پنهان شده و خورشید فروزان هدایت، پشت ابر رفته است. همین مسئله، دلالت بر اهمیت بررسی شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی، در زمان امام حسن عسکری(ع) دارد، چرا که در زمان ایشان، فشارهای واردشده بر جریان حق به سمتی پیش رفت که به غیبت حضرت مهدی(عج) منجر شد.

امام عسکری(ع) در سن ۲۲ سالگی و مانند دیگر ائمه پس از امام رضا(ع) که در سنین جوانی به امامت رسیدند، به امامت رسیده و از همان ابتدای دوران امامت، به دستور معتز عباسی خلیفه وقت در محله «عسکر» در شهر سامرا، به اجبار سکونت یافتند و تمام دوران امامتشان را تحت مراقبت شدید سیستم امنیتی و نظامی عباسیان بودند. به طوری که حضرت امام عسکری(ع) حتی نتوانستند جهت مشرف شدن به زیارت خانه کعبه، از محل اقامتشان خارج شوند، لذا ایشان تنها امام شیعیان هستند که در طول دوران حیات مبارکشان نتوانستند به حج مشرف شوند.

● تدابیر خاص امام عسکری (ع)

اهمیت تلاش برای تداوم نظام امامت در بستر صحیح خود و به دوراز جریان های انحرافی و سپردن این مسئولیت به امام بعدی در مقطع زمانی امام حسن عسکری(ع) دو چندان شده بود و طبعا تدابیر خاص امام (ع) را می طلبید که در ذیل به چند مورد از چاره اندیشی های مدبرانه امام (ع) در این خصوص اشاره می کنیم.