گفتگوی مجازی با علامه شهید مطهری (ره) پیرامون اصلاح مستمر اجتماعی

 

س1.حضرت استاد شما در آثار خود درباره رابطه امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح اجتماعی فرموده اید: «هر امر به معروف و نهی از منکر لزوماً مصداق اصلاح اجتماعی نیست پس هر مسلمان آشنا به وظیفه از آن جهت که خود را موظف به امربه معروف و نهی از منکر می داند، نسبت به اصلاح اجتماعی حساسیت خاص دارد . »¹ مدل مفهومی و موضوعی آن را تبیین فرمایید؟

ج-اسلام به حکم اینکه دین اجتماعی و مسئولیتهای اجتماعی است و محیط مناسب را شرط اصلی اجرای برنامۀ آسمانی و سعادت بخش خود می داند، یک مسئولیت مشترک برای عموم به وجود آورده است. همۀ مردم موظفند که پاسدار فضیلتها و نیکیها و نابود کننده بدیها و نادرستیها باشند. پاسداری نیکیها به نام «امر به معروف » و ستیزه گری با بدیها «نهی از منکر » نامیده می شود.² معروف و منکر از نظر اسلام محدود به حدّ معین نمی شود. تمام هدفهای مثبت اسلامی داخل در معروف و تمام هدفهای منفی اسلامی داخل در منکر است، و گرچه در امر به معروف و نهی از منکر تعبیر امر و نهی هست ولی با توجه به قرائتی که از خود قرآن کریم می توان استنباط کرد و به نصّ احادیث قطعی اسلامی  و به دلیل این که از مسلمّات فقه اسلامی ماست و تاریخ اسلامی ما بدان گواهی می دهد، مقصود از آن تنها امر و نهی لفظی نیست، بلکه مقصود استفاده کردن از هر وسیله مشروع برای پیشبرد هدفهای اسلامی است.  پس اگر بخواهیم روح امر به معروف و نهی از منکر را با ترجمه و تعبیر فارسی خودمان بیان کنیم باید بگوییم : لزوم استفاده از هر وسیلۀ مشروع برای پیشبرد اهداف اسلامی . ³

دیدگاه شهید مطهری درباره عدالت

 

اندیشه سیاسی شهید مطهری

مطهری معتقد است مملکت داری از امور مقدسی است تعین حاکم ا ز جانب حداوند است ولی در زمان غیبت با رعایت شرایطی به افراد واگذار شده است وی انتقاداتی به عملکرد کلیسا وارد نموده و اینکه حکمران در مقابل مردم مسئول نیست و حقوق پادشاهی و الهی است و دومی واندو موضوع حاکمیت ملی را مطرح می نمایدو حکمران باید در همه جوامع پاسخگوی مردم باشد در این جاست که می گوید.

«از نظر فلسفه اسلامی نتیجه اعتقاد به خداوند پذیرش حکومت مطلقه افراد نیست حاکم در مقابل مردم مسولیت دارد بلکه تنها اعتقاد به خداوند است حا کم در مقابل خداوند مسئول می سازد وافراد را زی حق میکند و استیقای حقوق را یک وظیفه شرعی معرفی میکند ایمان به خداوند از طرقی زیر بنای اندیشه عدالت وحقوقی ذاتی و عدالت واقعی مردم است وتنها با اصل وجود خداوند است که میتوان حقوق ذاتی وعدالت واقعی را به عنوان دو حقیقت مستقل از فرضیه ها وقراردادهاپذیرفت و از طرف دیگر دیگر بهترین ضامن اجرای انهاست

از نظر شهید  مطهری عدم سازگازی را باید ناشی از بد فهمی دین و دانش بشریت کفاف سعادت انسان را نمی کندهدفی استعماری است وبراین عقیدهاست که تاریخ جدای دین ا ز سیاسیت پس از رحلت پیامبر و با شروع خلافت خلفای را شدین آغازگشت وکسانی که حامل موارین معنوی اسلام بودید از سیاست و زعامت جهان اسلام بر کنار ماندند این باعث بروز انحرافاتی  دردین شد وسرانجام جدایی دین از سیاست را موجب گردید.

چهره‏ دنیا در نگاه امام علی (ع)

هر مسلمانی با نگاه به برخی از کلمات قصار و حکمت های ،نامه ها و خطبه های  نهج البلاغه  و یا هر انسان آزاده و منصفی با مطالعه در تاریخ  به این میرسد که در آئینه‏ی پاک چشمان امام علی علیه‏السلام تنها جمال حق تعالی پیدا و در دل روشن و مطهر آن بزرگوار فقط حضور حضرت حق حاضر و ناظر بود. به همین دلیل می توان گفت ، هر چه غیر از خدا باشد در چشم و دل امام علی (ع) بی‏ارزشترین و خوارترین است، اگر چه دنیا باشد.

دردشناسی نسل جوان از دیدگاه استاد مطهری(ره)

توفیقی بدست آمد تا لحظاتی با اندیشۀ مطهری، مطهّر اندیشه­ها در باب دردشناسی نسل جوان اُنس بگیریم و توشه برداریم و با این شعور که مقدّم بر شعر و مقدّمۀ شعار است، شمیم شورانگیز بهاری را در فضای جوانی جاری سازیم.

شمیم یاد تو ای گل به باغ جاریست          زلال نام تو در بستر زمان جاریست

مگر تو از نفس قدسیان سخن گفتی          که واژه واژه کلامت به هر زبان جاریست

هلا مطهری، ای جلوۀ جمال شهید          چه گفتی­ای که پیامت به هر کران جاریست

چراغ معرفتی برافروختی به جهان          که نور آن زِزمین تا به آسمان جاریست

انسان­ها رفتنی­اند و اندیشه­ها ماندنی و چه والاست اندیشه­ای که پنجرۀ زیبایی­ها را بر همگان بگشاید. مطهری­ها همیشه می­مانند و بر ماست که موج یادشان را همواره به تلاطم آوریم.

استاد شهید، در مقام یک دردشناس مسائل عقیدتی، حلّ مشکلات و عقده­های فکری خصوصاً جوانان جامعه را که عقیده داشت آینده­سازان ملک و مملکت هستند، وجهه همّت خود قرار داده بود.

 او طبیبی دردآگاه و آشنا با مشکلات و ناراضی­ها و ناراحتی­ها بود و این شناخت و بصیرت را نه تنها بواسطۀ وسعت و عمق غنای اندیشه فراچنگ آورده بود، بلکه خود درد کشیده و رنج بیماری به جان خریده بود و همین خصلت دوگانه سبب شده بود تا آنچه به مقولۀ درمان، پیشنهاد و ارائه می­کرد، به فوریت و سهولت اثر نیکوی خود را برجای می­گذاشت و در جان­ها کارگر می­افتاد.

در باب دردشناسی نسل جوان جامعه از زبان او چنین می­خوانیم: «نسل جوان ما مزایایی دارد و عیب­هایی، زیرا این نسل یک نوع ادراکات و احساساتی دارد که در گذشته نبود و از این جهت باید به او حق داد در این حال یک انحرافات فکری و اخلاقی دارد که باید آن را چاره کرد؛ چاره کردن این انحرافات بدون در نظر گرفتن مزایا و احترام گذاشتن به آن، یعنی ادراکات، احساسات و آرمان­های عالی میسّر نیست. باید به این جهات احترام گذاشت؛ رودر بایستی ندارد.

سیمای منتظران حضرت مهدی(عج)

ای شاهد و مشهود ما ای مقصد و مقصود ما

ای مهدی موعود ما فریاد رس فریاد رس

تا عشق تو آموختم سرتا به پا افروختم

آتش گرفتم سوختم فریاد رس فریاد رس

معنای انتظار

در مورد انتظار دو برداشت و دیدگاه کلی وجود دارد، دیدگاه مثبت و منفی.انتظار منفی، دیدگاه کسانی است که با بد فهمی برخی از برخی از روایات معنای انحرافی از انتظار برداشت کردند.

چون برخی روایات تصریح می کند که خداوند با ظهور مهدی موعود (عج)جهان را پر از عدل و داد می کند. پس از آنکه از ظلم و جور پر شده است.

این عده با توجه به این دسته از روایات معتقدند:فساد ، ظلم ، تبعیض، حق کشی و پلیدی مقدمه ظهور و تسریع کننده آن است در نتیجه مدعی هستند که بهترین شکل انتظار ترویج و اشاعه فساد و سکوت در برابر ظلم و حق کشی است.

لازمه این برداشت از انتظار، تعطیل شدن حدود و مقررات اسلامی ، حرمت امر به معروف و نهی از منکر وحتی جواز انجام دادن هر گناه و فسادی در عصر غیبت است.که البته این نتایج با مسلمات قرآن و روایات در تعارض است.