«ن وَالقَلَمِ»
«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه مینویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهان«ن وَالقَلَمِ»
«ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» «سوگند به قلم و آنچه مینویسند.»، اطلاعاتی در باب علم تعلیم و تربیت در اسلام، ایران و جهاننهادهای مؤثر در تعلیم و تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری حفظه الله
الف. خانواده: پس از تولد، محیط خانواده، مهمترین نقش را در تکوین و تحول شخصیت فرد ایفا میکند. خانواده سالم و صالح، کانونی است که در آن عواطف و احساسات فرزند به نحو صحیح رشد و بالندگی مییابد و برعکس، در خانواده ناسالم، انسان رشد طبیعی خود را از دست میدهد و دچار ناهنجاریهای رفتاری می شود.
در اهمیت خانواده همین بس که رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: هر نوزادی بر فطرت (توحیدی) متولد میشود، تا اینکه پدر و مادرش او را یهودی یا مسیحی میکنند. رهبر انقلاب این بحث را چنین طرح میکند:
اسلام برای دوران کودکی و نوجوانی و سپس جوانی چند عامل تربیتی تعیین کرده که یکی از آنها آموزشهای والدین و تأثیرات محیط خانواده است. مردم باید به امر کودک بها بدهند و خانوادهها درصدد تعلیم و تربیت صحیح کودک باشند و به بهداشت (روحی) آنها بپردازند و با نظمی که در خانوادهها ایجاد میکنند، کودکان را پرثمر برای آینده بار آورند. اگر در خانوادهای از دروغگویی اجتناب شود، کودکان آن خانه راستگو بار خواهند آمد و اینگونه برخوردها خود تعلیم و تربیت صحیح کودکان را فراهم میآورد.
بدین ترتیب، آموزش مستمر خانوادهها در مورد شیوه پرورش کودکان در اولویت قرار میگیرد. در این راستا، مقام معظم رهبری، انتقال برخی مفاهیم مثل محبت و احترام به کودک و آگاهی از زبان فرزند و همزبانی با وی و ایجاد زمینه نشاط و سلامت جسمی و روانی از طریق ورزش و سرگرمیهای مناسب و شناخت مواهب خدادادی و مفاهیم ارزشی را به خانوادهها امری ضروری میداند. ایشان معتقد است که شش سال اول زندگی کودک در تکوین شخصیت وی اعم از رشد استعدادهای منطقی و زبانی، تعادل عاطفی و توانایی برقراری روابط اجتماعی و آشنایی با مسائل معنوی از اهمیت ممتازی برخوردار است.
ب. آموزش و پرورش: بیشک نهاد آموزش و پرورش که از مدرسه تا عالیترین سطح تحصیلات دانشگاهی را در بر میگیرد، نقشی حیاتی در بیداری فرهنگی یک جامعه اسلامی دارد. مقام معظم رهبری به این نکته حساس در بیانات خویش اشاره کرده و فرمود:
هدف فشار دشمن در جبهه نظامی-سیاسی و اقتصادی، فقر (و ضربه زدن) در جبهه فرهنگی است. ... . اگر آمریکا به این نتیجه برسد که میتوان آموزش و پرورش ایران را چنان تغییر داد که در چند سال آینده از انقلاب خبری نباشد، دیگر اصراری بر محاصره اقتصادی خود نخواهد داشت.
برای مشاهدۀ منبع این مطلب اینجا کلیک نمایید.
جایگاه تعلیم و تربیت از منظر مقام معظم رهبری
پایگاه بصیرت؛ گروه سیاسی / محمد رضا اسکندری / تعلیم مصدر باب تفعیل از ریشه «ع ـ ل ـ م» و به معنای آموختن و آگاهانیدن است.تعلیم، آگاهی دادن و تعلّم آگاه شدن نفس به یک موضوع است. برخی گفته‌اند: تعلیم، بر خلاف اِعلام، ویژه اموری است که با تکرار و فراوانی همراه باشند، به گونه‌ای که اثری از آنها در ذهن متعلّم پدید آید، بر همین اساس میتوان گفت تعلیم بیان و روشن کردن چیزهایی است که شخص جاهل به کمک آنها عالم میشود.
تربیت مصدر باب تفعیل از مادّه «ر ـ ب ـ ب» یا «ر ـ ب ـ و» و به معنای پروردن و پرورانیدن و تهذیب است. ابن‌فارس معنای تربیت را به سه اصل بازمی‌گرداند: ۱. اصلاح کردن؛ ۲. همراهی کردن و ملازم بودن با موضوع تربیت که منظور از آن مراقبت مداوم از متربّی است؛ ۳. پیوستگی مربّی و متربّی در فرایند تربیت. تربیت، ایجاد کردن تدریجی چیزی تا رسیدن آن به سر حدّ کمال است. در تعریفی دیگر تربیت فراهم ساختن بستری برای برانگیختن و رشد استعدادهای نهفته در یک موجود است، به نحوی که بتواند به شکلی مستمرّ او را در راه رسیدن به کمال وجودی یاری دهد. ترکیب عطفی «تعلیم و تربیت» در فارسی به «آموزش و پرورش» ترجمه شده است.
بررسی نقش تربیت اخلاقی از دیدگاه پیامبراعظم (ص) درجهت تحقق وظایف فردی واجتماعی
سال اول، شماره دوم، بهار 1389، ص 97 ـ 116
زهرا بیات*
چکیده
تربیت اخلاقی فرآیند زمینه‌سازی و به کارگیری شیوه‌هایی برای شکوفا‌سازی، تقویت و ایجاد صفات و رفتارهای اخلاقی، و اصلاح و از بین‌بردن رفتارها و آداب غیراخلاقی در انسان است. بی‌تردید، اصلاح و تهذیب نفس در سعادت فردی و اجتماعی، و دنیوی و اخروی انسان نقش بسزایی دارد. بر این اساس، این تحقیق به بررسی نقش تربیت اخلاقی از دیدگاه پیامبر اعظم(ص) در جهت تحقق وظایف فردی و اجتماعی می‌پردازد.
در این پژوهش از روش بررسی اسنادی و کتابخانه‌ای، و تحلیل مباحث استفاده شده است. نتیجة کلی به دست‌آمده این است که تربیت اخلاقی از دیدگاه پیامبر اعظم(ص) در جهت تحقق وظایف فردی و اجتماعی، جامعة اسلامی را به سوی کمال و مصونیت در برابر سایر موانع و مشکلات و ناهنجاری‌ها رهنمون میشود. آنچه که انسان را به این کمال می‌رساند، تربیت اوست و در راستای تحقق یافتن فضایل اخلاقی و پرهیز از رذایل اخلاقی است تا بدین وسیله، انسان به کمال و سعادت الهی برسد.
کلید واژه‌ها: پیامبر اعظم(ص)، وظایف فردی، وظایف اجتماعی، تربیت اخلاقی.
روشهای آموزش و تربیت دینی در سیره عملی پیامبر اعظم(ص)
اشاره
در این نوشتار شیوه های آموزشی و تربیتی حضرت رسول اعظم(ص) مورد بحث قرار گرفته است. آنچه در این مقاله مورد نظر است نشان دادن شیوه های متنوع آموزشی و تربیتی حضرت در امر تعلیم و تربیت است شیوه هایی که هر کدام در جایگاه مناسب خود می تواند در امر تعلیم و تربیت مهم تلقی گردد. شیوه های مورد بحث عبارتند از: آموزش به روش غیرمستقیم، آموزش به شیوه تکرار، آموزش به شیوه عکس العمل مناسب، آموزش به شیوه پرسش و پاسخ، آموزش به شیوه تمثیل، آموزش به شیوه رفتاری نه تنها رهنمود گفتاری، آموزش به شیوه خطابه، آموزش به شیوه استفاده از وسایل کمک آموزشی، آموزش به شیوه عینی و تجربی، آموزش به روش نمایش خود عمل.